Bajardi: 2- kurs talabasi Toshtemirov Suhrob Ilmiy rahbar

Kurs ishining obekti - O`zbekiston Respublikasi mehnat bozori.
Kurs ishining predmeti - O`zbekiston Respublikasini mehnat bozorini tartibga solish usullari va bu borada olib borilayotgan islohotlarni o`z ichiga oladi.
Kurs ishini tuzilishi: Ushbu kurs ishi kirish, uchta reja, xulosa, foydalanilgan adabiyotlar ro`yxatidan iborat.


1.Mehnat bozorini tartibga solishni mohiyati va nazariy asoslari.
Bozorlar orasida mehnat bozori alohida o’rin tutadi. Bozor iqtisodiyotining ajralmas va muhim tarkibiy qismi — mehnat bozoridir. Aynan mehnat bozori orqali ishchi kuchi oqimi mintaqalar, tarmoqlar, firmalar va kasblar bo’yicha taqsimlanadi. Mehnat bozorida asosan yollanma ishchi va ish beruvchi shaxslar o`rtasida oldi-sotidi jarayonlari ro`y beradi, lekin boshqa bozorlar kabi tovar yoki mahsulotlar emas, balki yollanma ishchini mehnat qobilyati sotiladi.
Mehnat bozori ish bilan bandlikni tartibga solishda faol ro`l o’ynaydi. Mehnat bozorida asosiy milliy resurs — ishchi kuchi shakllanadi hamda korxonalar, tarmoqlar va mintaqalar bo’yicha taqsimlanadi.A.A.Nikiforova esa boshqa umumiy ta’rifni taklif etadi: «Mehnat bozori rivojlanishining darajasi va bozorda ishtirok etuvchi kuchlar – tadbirkorlar, mehnatkashlar va davlat o’rtasida ma’lum davrda erishilgan manfaatlar balansini aks ettiruvchi ijtimoiy munosabatlar tizimi sifatida vujudga kelgan». Ba’zi bir tadqiqotchilar mehnat bozorini ish haqi va daromadlarning erkin harakati orqali mehnatga talabni va ishchi kuchi taklifini o’zini-o’zi tartibga soluvchi mexanizm sifatida talqin qiladilar.<sup>2</sup>
Mehnat bozori unda vujudga kelayotgan ishchi kuchi oqimlarini tartibga soladi. Bu oqimlar to’rtta asosiy yo’nalish bo’yicha yuzaga keladi: (1.1-rasm).
Birinchisi-Ish bilan bandlarning ishini yo`qotish natijasida ishsizlar safiga o`tish orqali yuz beradi.
Ikkinchisi-ishsizlarni ishga joylashtirish va shu tariqa ularning ish bilan bandlar tarkibiga o’tishi.
Uchinchisi-ish izlashni to’xtatish, ya’ni mehnat bozoridan chiqib ketish va iqtisodiy faol aholidan iqtisodiy nofaol aholiga o’tish.
To`rtinchisi- ilgari ishlamagan yoki xech qachon ish qidirmaganlarning ish qidirishi va ishga joylashishi, shu tariqa ularning iqtisodiy faol aholi toifasiga kirishishi.