|
Bahor manzarasi va mehnat bo’limiga 19 soat ajratilgan.
Mazkur bhlimda o`quvchilarni o`tmishda yashab, xalqi va Vatani uchun, ma'rift rivoji uchun xizmat qilishni o`z oldiga maqsad qilib qo`ygan allomalar: Al-Xorazmiy, Abu Ali Ibn Sino, Amir Temur, Alisher Navoiy, Bobur, Abdulla Avloniylarning bolalikdagi jasoratlari, kasb hunar, bilim egallash yhlidagi sa'y-xarakatlari, xalqqa khrsatgan g`amxo`rliklari, yurt obodonchiligi yo`lidagi xizmatlari, ilm, sabr haqidagi fikrlari yoritilgan hikoya, she'r, hikmatlar, rivoyat va maqolalar kiritilgan.
I.3. Oilada bolalarga nafosat tarbiyasini berish.
Oilada singdirilgan tarbiya yosh avlodning murg`ak qalbida bir umr muhrlanib qoladi. Tarbiyaning barcha ko`rinishlari, shu jumladan estetik tarbiya ham keng qamrovli bo`lib insonda estetik ong va did go`zallikni ko`rib bilishni o`rgatish orqali shakllantiriladi. Oilasida dastlabki estetik tarbiya topgan inson go`zallik va nafosatni xuniklik va qo`poliqdan ajrata boshlaydi, tabiat hamda voqea-hodisalaridagi estetik sifatlarni idrok etib beg`araz zavqlanishni o`rganadi.
Go`zallik tushunchasi ko`p qirrali bo`lib, u hilma-xil ko`rinishlarda namoyon bo`ladi. Tabiatdagi go`zallik ijtimoiy hayot go`zalligidan, amaliy faoliyatdagi go`zallik esa, badiiy ijoddagi go`zallikdan ma'lum jihati bilan farqlanadi. Lekin bu farq bir qarashda qanchalik kuchli bo`lmasin ularning umumiyligi ham bor. Umumiylik - go`zallikning barcha ko`rinishlari hamisha «foydali» bo`lishidadir. Bu foydalilik alohida turdagi foyda bo`lib, u insonga, jamiyatga, taraqqiyotga ma'naviy estetik foyda keltiradi. Ma'naviy estetik foyda deganda estetik lazzatlanish, ruhiy qoniqish va beg`araz zavqlanish holatlarini tushunish mumkin. Bu esa, o`z navbatida insoni hayot va faoliyati faol bo`lishga, ijod turlari bilan shug`ullanishga, bunyodkorlikka yo`naltiradi.
«Go`zallikni his qilish oldindan belgilangan, kutilgan, anglangan belgilardan yuqori turadi. Go`zallik bilish jarayonida falsafiy jihatdan uch vazifani bajaradi:
-bilish jarayonida kuchni tejaydi;
-eng yaqin va to`gri yo`l bilan maqsadga erishishni ta'minlaydi;
-ijobiy emosiya orqali ehtiyojni qondiradi».1
Go`zallikni ko`ra bilish va undan to`gri baxramand bo`la olish ko`nikmalarini rivojlantirishda oila va oiladagi ma'naviy muhitning o`rni beqiyos. Estetik tarbiya ham boshqa tarbiya ko`rinishlari kabi go`dak hali dunyoga kelmasidanoq boshlanadi. Aynan o`sha davrda bo`lajak ona faqatgina go`zal narsalarga qarashi, fikr-o`ylari, orzu-niyatlari ham go`zal bo`lishi kerakligi barchaga ma'lum. Oiladagi ma'naviy muhit soglom, halol luqma va halol amallarga tayangan bo`lishi ham juda muhimdir. Dunyoga kelgan chaqaloq chiroyli va qulay narsalar bilan qurshab olinadi. Bunda yorqin ranglar go`zallikni ilk ko`rinishi bo`lib, chaqaloqqa xizmat qiladi. Vaqt o`tgan sari go`dak tevarak-atrof, tabiatdagi go`zallikni ko`ra bilishga o`rgatiladi. Yosh bolaga o`sib turgan gul, uchib yurgan kapalakning go`zalligini ko`rsatar ekanmiz, bu go`zallikni asray bilish va qadrlashni ham o`rgatishimiz lozim.
Go`zallik barchaga tegishli qadriyat ekanligini, uni keyingi avlodlarga ham bekamu-ko`st yetkazish har bir shaxsning insoniy burchi ekanligini tushuntirib borish
zarur. Bunda estetik tarbiya, ham axloqiy, ham ekologik tarbiya bilan uyg`unlashgandagina yaxshi natijalar beradi. «Tabiatdagi go`zallik insonni g`am-tashvishlardan xalos etadi, unga kuch-qudrat beribgina qolmasdan, yuksaltirib ezgu ishlarga ham yo`naltiradi»1 - deb, Abu Xamid al-Gazzoliy bejiz aytmagan. Tabiatdagi go`zallikni ko`ra bilish va to`g`ri baxramand bo`lishni shakllantirish, oilada tabiatga ongli, madaniy munosabatda bo`lishni tarbiyalash insoniyat kelajagini belgilovchi omil bo`lib bormoqda. Bunda tarbiyani oddiydan murakkab tomon yo`naltirilishi, milliy bilan umuminsoniy qadriyatlarni uyg`unlashtirgan holda olib borilishi maqsadga muvofiqdir. Shundagina go`zallikni ko`ra bilish va his etish insonning tashqi bir xislati emas, balki ichki, ma'naviy negiziga aylanadi. Go`zallikni his qilish tuyg`usi estetik ehtiyoj darajasiga ko`tarilib borar ekan, insonning estetik didi shunchalik rivojlanib boradi.
Estetik didda insonning aqliy va hissiy dunyosi, dunyoqarashi, orzu-umidlari, talab-extiyojlari, maqsad-manfaatlari yaqqol namoyon bo`ladi. Did orqali shaxs o`zligini namoyon qilar ekan, o`z navbatida shaxsiy buyumlar, kiyim-kechak, uy-joy va faoliyatining barcha samaralari inson didining darajasini aks ettirib beradi. Barchamizga tanish bo`lgan «did haqida bahslash-maydilar» degan mushohada estetik didning aynan mana shu insonning individualligi bilan bog`liqligini nazarda tutib aytilgan ayon bo`ladi. Agar maqsadimiz har tomonlama barkamol insonni tarbiyalash vazifasiga oqilona yondashishdan iborat bo`lsa, u holda did to`g`risida bahslashish o`rinli bo`lib qoladi. Chunki estetik did har bir odamning hissiy-emosional tomonlari bilan aqliy-intellektual tomonlarining uyg`unlashuvi natijasida shakllanib, axloqiy, diniy, huquqiy va boshqa qarashlarga qaraganda ko`proq g`oyaviy, ijtimoiy-siyosiy qarashlariga ham ta'sir ko`rsata olishi bilan ajralib turadi. Shuning uchun ham har bir oilada estetik didni shakllantirish va rivojlantirish masalasiga befarqlik o`z navbatida, mafkuraviy va ijtimoiy-siyosiy befarqlikni keltirib chiqarishi mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: |
