|
Yondashuvlar usuli
|
Xarajat yondashuvi (Kxar)
|
Daromad yondashuvi (Kdar)
|
Qiyosiy yondashuv (Kqiyos)
|
Aniqlangan qiymat
|
252 929 767
|
Qo’llanilmadi.
|
443 846 401
|
Solishtirma oʼlchov koeffitsientlarni topish formulasi
|
С1 = Кхар / (Кхар + Кдар + Ккиёс)
|
С2 = Кдар / (Кхар + Кдар + Ккиёс)
|
С3 = Ккиёс / (Кхар + Кдар + Ккиёс)
|
Oʼlchov koeffitsientlari
|
0.36
|
0.0
|
0.64
|
Oʼlchov qiymatlari
|
91 813 512
|
0.0
|
282 730 146
|
Muvofiqlashtirish qiymatini topish formulasi
|
С1+С2+С3
|
Muvofiqlashtirilgan qiymat
|
374 543 658
|
Baholash obʼektining baholash sanasiga aniqlangan bozor qiymati yaxlitlaganda 374 544 000 (Uch yuz yetmish toʼrt million besh yuz qirq toʼrt ming) soʼmni tashkil etdi.
Oʼzboshimchalik bilan qurilgan bino va inshootlarni baholash jarayonida faqat bitta yondashuv qoʼllanilganligi sababli muvofiqlashtirish oʼtkazilmadi. Oʼzboshimcha qurilgan bino va inshootlarni baholash qiymati 11 065 600 soʼmni tashkil qildi.
Xulosa
Tanishuv amaliyoti davomida quyidagi xulosalarga kelindi:
O’zbekiston iqtisodiyotini modernizatsiyalash sharoitida mulk qiymatini baholash metodologiyasini qo’llashga oid masalalarga katta e’tibor berish orqali milliy iqtisodiyotda mulk, uning tasnifi, tavsifi, mulk qiymatini baholashning yondashuv va usullari to’g’risidagi aniq va to’liq ma’lumotlarga ega bo’lish bilan birga, mulk qiymatiga asoslangan holda va sifatli baholanishiga erishiladi hamda korxonalarda to’g’ri qaror qabul qilishga xizmat qiladi.
Har bir baholovchi tashkilot va baholovchilar Yagona Milliy Baholash Standartini o’zlashtirishlari, undagi baholash faoliyatida foydalaniladigan prinsiplar, atamalar va tariflari, baholash yondashuvlari va usullari, shuningdek, aktivlar qiymatini baholash standartlari haqida chuqur bilimlarga ega bo’lishlari lozim.
Mulkni baholash turli omillarning mulk qiymati miqdoriga ta’sirini aniqlash imkonini beradigan iqtisodiy prinsiplar yig’indisi asosida amalga oshiriladi.
Boshqa teng sharoitlarda mulk obyekti qiymatiga hal qiluvchi ta’sir ko’rsatadigan omillarga qarab, mulkni baholashda qo’llaniladigan iqtisodiy prinsiplar yig’indisi quyidagi tarzda tasniflanishi mumkin:
bozor muhitiga bog’liq baholash prinsiplari;
mulkdorning mulk haqidagi tasavvuri bilan bog’liq baholash prinsiplari;
mulkdan foydalanish xususiyati bilan bog’liq baholash prinsiplari.
Aktivlar qiymatini baholash jarayoni baholovchining baholashga oid vazifani belgilashdan tortib obyektning pul birliklarida ifodalangan qiymat bahosini o’z ichiga olgan baholash haqidagi hisobotini buyurtmachiga topshirishgacha bo’lgan izchil harakatlari tizimini qamrab oladi.
Baholashga oid vazifani aniq belgilash baholashga oid vazifaning xususiyatini to’liq va aniq talqin etish, baholash yondashuvlari va usullarini tanlash hamda hisobotda aks ettirilgan natijalarni talqin etish uchun zarur.
Mazkur Standart asosida baholash obyektini baholashning asoslanganligi va ishonchliligini ta’minlash uchun o’tkaziladigan o’rganishlar hamda baholash uchun zarur axborot va ma’lumotlarni yig’ish baholash jarayonida o’tkaziladigan o’rganishlar va tahlillar (3-son MBS) talablariga muvofiq bo’lishi shart.
Qiyosiy yondashuv oʼxshash korxonalar yoki ulardagi mulk ulushlarining sotuv narxlari tahliliga asoslanadi. Qiyosiy yondashuv doirasida kapital bozori usulidan va bitimlar usulidan foydalanganda baholovchi kamida uchta oʼxshash korxonani tanlab olishi lozim. Taqqoslash uchun oʼxshash korxonalarni tanlashda qiyosiylik mezonlari tarkibi baholash shartlari va zaruriy axborot mavjudligi bilan belgilanadi.
Daromad yondashuvi. Baholash obʼekti qiymati pul oqimlarini diskontlash usuli yordamida baholash obʼektidan prognoz davrida kutilayotgan pul oqimlarining joriy qiymatlari va baholash obʼektining prognoz davridan keyingi joriy qiymatini qoʼshish yoʼli bilan aniqlanadi. Bunda koʼrsatilgan qiymatlar baholash sanasidagi diskontlash stavkasi boʼyicha keltiriladi.
Xarajat yondashuvi. Baholash obʼektini baholash uchun xarajatga oid usulning tanlanishi baholovchi qabul qilgan baholash shartiga bogʼliq boʼladi:
sof aktivlar usuli ishlab turgan korxona baholangan holda qoʼllaniladi;
tugatish qiymati usuli korxonani tugatish sharti qabul qilingan holda qoʼllaniladi.
Xulosa qilib aytganda, baholovchi tashkilot ichki qoidalari tizimini yaratishda samaradorlikni taʼminlash uchun baholovchi tashkilot ichida uslubiyot boʼyicha kengash (uslubiyot kengashi) yoki baholovchi tashkilot ixtiyoriga koʼra boshqa maxsus hayʼat organi tashkil etilishi maqsadga muvofiqdir. Uslubiyot kengashi baholovchi tashkilotning rahbar xodimlari va professional mutaxassislaridan tuziladi hamda baholovchi tashkilot tomonidan tasdiqlangan Uslubiyot kengashi toʼgʼrisidagi nizom asosida faoliyat yuritadi. Uslubiyot kengashi baholovchilarning ish faoliyatining samaradorligini nazorat qilishi, baholovchilarning bilimlarini va malakasini oshirish uchun chora-tadbirlar ko’rib chiqish va nazorat olib borishi lozim.
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati
1. O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi. – T.: O’zbekiston, 2014 y.
2. “O’zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo’yicha harakatlar strategiyasi to’g’risida”gi O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 7 fevraldagi PF-4947-sonli Farmoni.
3. Mirziyoyev Sh.M. Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz. – Toshkent: “O’zbekiston” NMIU, 2017.
4. Alimov R., Berkinov B., Xodiev B. Ko’chmas mulkni baholash. - T.: “Fan”, 2005.
5. Shoha’zamiy Sh.Sh. Bozor asoslari. Darslik. – T.: “Fan va texnologiya”, 2012.
6. Shoha’zamiy Sh.Sh. Mulk nazariyasi, qiymati va narxi. Monografiya. – T.:
“Fan va texnologiya”, 2012.
7. Shoha’zamiy Sh.Sh. Mulk, qiymat va narxning nazariy asoslari. Tanlangan ma’ruzalar. T.: “Iqtisod-moliya”, 2015.
Internet saytlari:
8. www.gov.uz – O’zbekiston Respublikasi hukumat portali.
9. www.lex.uz– O’zbekiston Respublikasi Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi.
10. www.stat.uz – O’zbekiston Respublikasi Davlat Statistika qo’mitasining rasmiy sayti.
11. www.davaktiv.uz – davlat aktivlarini boshqarish agentligi.
12. www.olx.uz.
13. www.avtoelon.uz.
14. www.e-auksion.uz.
15. www.uy-joy.uz.
16. www.uybor.uz
17. www. pro-expert.uz.
18. www.wikipedia.org.
19. www.arxiv.uz.
20. www.aim.uz.
21. www.fayllar.org.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
