Baho va bahoning shakllanishi : kasb-hunar kollejlari uchun o'quv qollanma


 .3 . Boshqa belgilariga ko‘ra baho turlari



Download 2,05 Mb.
Pdf ko'rish
bet8/41
Sana30.03.2022
Hajmi2,05 Mb.
#519367
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   41
Bog'liq
Baho va bahoning shakillanishi J.B. Babayeva 2006

2 .3 . Boshqa belgilariga ko‘ra baho turlari
Iqtiso diy islo h o tla r d a v rid a b a h o la r k o m p a n iy a la r va 
xaridorlar o ^ a s i d a m a ’lum m unosabatlam i oTnatuvchi vosita 
b o l i b , uning k o bpgina koTinishlari am al qiladi. B aholashda 
tra n s p o rt xarajatlarini q o p la sh tartibiga k o ‘ra (tov arlarn i 
franklash) turlicha frankolar qofllaniladi. «Franko» term ini 
sotuvchidan xaridorgacha boflgan tovar harakatin ing qaysi 
p u n k tg a c h a yetk azib b e ru v c h in in g tra n s p o rt xarajatlarini 
qoplashini bildiradi, ya 'n i franko tovarni qaysi p u n k tg acha 
tran sp ort xarajati b a h o tarkibiga kiritilganligini koTsatadi. 
Baholashda asosan quyidagi frankolar qofllaniladi:
— fran k o -jo bnatish stansiyasi (bekat). B unda tran spo rt 
xarajatlari j o 1 natish stansiyasigacha boflgan bahoga q o ‘shiladi, 
qolgan xarajatlar uc h u n yana aloh id a toflov belgilanadi;
— franko-belgilash stansiyasi (bekat). Bunda tovar bahosiga 
tovarni vagondan tushirishgacha boflgan transp ort xarajatlari 
qo'sh iladi.
B undan tashqari, yana quyidagi frankolar guruhlanadi:
— franko-vagon-belgilangan stansiya;
— fran k o -v a g o n -jo ‘natish stansiyasi;
— frank o-vagon-yetkazib beruvchi om b ori;
— fran k o -vago n-xarido r om bori.
X a rid o rla rn in g tu r a r joyi yuklarni ta sh ish d a m u a y y an
m u a m m o la rn i keltirib chiqarad i. Shu sababli savdo keli- 
shuvlarida «franko» atamasi qofllaniladi. Bu solz italyan tilidan
16


tarjim a qilinganda «erkin» m a 'n o s in i bildirib, xaridor tovarni 
yuklash, tashish, b a ’zan sug‘urta qilish bilan b o g ‘liq bevosita 
xarajatlardan ozodligi doirasini belgilaydi (bu xarajatlar tovar 
bahosiga q o ‘shilgan boMadi). Masalan, yuk oluvchining franko- 
om b o ri yukni om b o rg a yetkazib berish bilan franko -vag on - 
tovarini vagonga ortib berish bilan b o g ‘liq ja m i xarajatlar 
tovar narxiga kiritilganligini ifoda etadi.
A Q S H d a «franko» o ‘miga «fob» atamasi q o ‘llaniladi (so‘z- 
m a - s o ‘z tarjim asi — k e m a d a erkin). Bu a ta m a deng iz orqali 
yuk tashish bilan bog‘liq boMgan tashqi iqtisodiy kelishuvlarni 
ifoda etadi. «Fob» shartlariga k o ‘ra, sotuvchi yukni k em a 
bortiga yetkazib b e rad i, s h u n d a n keyin xarajatlar, shu j u m -
ladan su g lu rta xarajatlari h a m x a rid o r zim m asig a tushadi. 
B u nd ay h o lat xarid orga m ulk egasi b o ‘lish h u q u q i m uayyan 
punktda berilishini ifoda etadi. K em a bortiga yetkazib kelishga 
q a d a r y uk ning talafot yoki z a r a r k o ‘rishi xatari sotuvchi 
z im m a sid a turad i. Y uk yetkazib berilgach, franko (fob) - 
yetkazish m anzili b a h o sin in g belgilanishi geografik b a h o
belgilashning q a ra m a -q a rs h i strategiyasini tashkil etadi. Bu 
holda sotuvchi jam i transport xarajatlarini t o ‘laydi va mahsulot 
x a rid o r q o ‘liga yetib b o rish ig a q a d a r m a h s u lo tg a egalik 
h u q u q in i saqlab qoladi.
Demping baholar.
D e m p in g d eg anda, tashqi bozorlarni 
egallash m aqsadida, tashqi bozorlarda ichki bozordagi narx- 
lardan sezilarli darajada arzo n narxlarda tovarlarning sotilishi 
tushuniladi. Davlat xorijiy k o n k u re n tla r to m o n id a n d em p in g
amalga oshirilishiga qarshilik k o ‘rsatish bilan bir vaqtda milliy 
k o m p a n iy a la rn in g d e m p in g siyosatini a m alg a o shirish id a 
yo rd a m beradi.
D em p in g n in g zaruriy shartlaridan biri, ichki bozorni t o ‘- 
sish, u n d a yuqori narxlarni saqlab turish hisoblanadi. Ushbu 
m aqsadga yetishishni davlatning eksport borasidagi siyosati 
t a ’m inlaydi. M asalan, eksport subsidiyalaridan keng foy-
17 
2
f) 
0
/
A lis h e r N av ciy

_ n o m id a g i
O ’zb e k isto n M t


d a la n a d i, s h u n in g d c k ek sp o rtg a c h iq a rila y o tg a n to v a rla r 
soliqlardan ozod etiladi.
Hozirgi z a m o n iqtisodi u c h u n valuta bozorlaridagi talab 
va ta k lifn in g ta 's iri o s tid a s h a k lla n a d ig a n m illiy v a lu ta
kurslarining doim iy o ‘zgarib turishi xarakterlidir.

Download 2,05 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   41




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish