Baho va bahoning shakllanishi : kasb-hunar kollejlari uchun o'quv qollanma


 .4 . Baholarning shakllanish dinamikasi va tarixi



Download 2,05 Mb.
Pdf ko'rish
bet16/41
Sana30.03.2022
Hajmi2,05 Mb.
#519367
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   41
Bog'liq
Baho va bahoning shakillanishi J.B. Babayeva 2006

3 .4 . Baholarning shakllanish dinamikasi va tarixi
Hozirgi davrgacha baholar tizimida bir q a n c h a o ‘zgarishlar 
am alga oshirildi. Baho tizimidagi o bzgarishlarga inflatsiya va 
davlat siyosati ta 's ir qiladi. Baholarni tez s u r’atlar bilan oshib 
ketishining birinchi davri 1 9 1 4 - I 9 2 l - y i l l a r n i o ‘z ichiga 
oladi (b a h o la r 6800 m arta oshdi). Pul islohoti o ‘tkazildi. 
M uo m alad a n sovet pul birligi olinib, 1929- yilgacha barq aror 
valuta b o i g a n chervones joriy qilindi.
B aholarning ikkinchi oshish davri 1929 — 1947-yillarni 
o ‘z ichiga oladi (baho lar 20,1 m arta oshdi). 1947- yilda k o n - 
fiskatsiya tip id ag i pul islohoti o 'tk azildi. 1930-yilda o 'tk a -
zilgan soliq islohoti ko‘pgina soliqlar o ‘m iga yagona soliqning
32


joriy qilinishiga olib keldi. 1939- yilda yengil sano atda коЧага 
va c h a k a n a b a ho larn in g shakllanish tamoyili o ‘zgardi, ikki 
prcyskurantli tizim joriy qilindi:
1. Aholi u c h u n c h a k a n a baholar.
2. M ahsulot tayyorlovchilar u c h u n o borot solig‘isiz ulgurji 
(коЧ ага) baholar.
1937- yil 1- yanvardan chakana baholar pasaytirildi. U davrda 
chakana baholarni pasaytirish aholining turm ush darajasini oshi- 
ruvchi asosiy y o lla rd a n hisoblangan, bu maqsad uchun iste’mol 
fondi uchun ajratilgan m ablag'dan % qismi ajratilgan edi.
Barqaror chakana baholar 1990- yilgacha om m aviy tovarlar 
u c h u n saqlanib qoldi. N o n va non m ahsulotlari u c h u n 1954- 
yildan, go^sht va sut mahsulotlari uchun 1962- yildan barqaror 
c h a k a n a b a h o lar am al qila boshladi. R espublikamiz m usta- 
qillikni q o ‘lga kiritishi bilan baholar tizimida ham o ‘zgarishlar 
amalga oshirildi. 1994- yil iyulda pul islohoti amalga oshirildi. 
Milliy pul birligi so‘m qilib belgilandi. Bu islohot o ‘z navbatida 
b a h o la rn in g turlariga t a ’sirini k o ‘rsatdi. B aholarni e rk in - 
lashtirish b o ‘yicha c h o ra -ta d b irla r amalga oshirildi. Baholar 
tizim idagi o ‘zgarishlar x o ‘jalik subyektlarini m a h su lo t va 
tovarlariga mustaqil ravishda baholarni belgilashlariga imkoniyat 
yaratib berdi.
Qisqa xulosa
B ozor xo^jaligida tov ar-p ul m unosabatlari, qiym at qo nu ni 
bilan birga b a h o h a m amal qiladi. B ahoning ijtimoiy-iqtisodiy 
tabiati o ‘zgarib boradi, b a h o ishlab chiqarish m unosabatlarini 
o ‘zida aks ettirib, davlat to m o n id a n ishlab chiqarish sam ara- 
dorligini oshirish va aholining tu rm u sh farovonligini t a ’m in - 
lashga ta ’sir etuvchi instrument sifatida foydalaniladi. Baholarni 
asosan bozordagi holat (talab va taklif) belgilab beradi. Bozor
33


iqtisodiyoti rivojlanishi bilan x o ‘jalik subyektlari faoliyatida 
h a m baholash b o ‘yich a o lzgarishlar am alga oshadi.
N a zo ra t savollari
1. B aholar va bo sh q a kategoriyalarning bog‘liqligini tu sh u n tirin g .
2. B aholarni shakllantirishda talab va taklifning o 'rn i qanday?
3. Egri talab va taklifning m ohiyati.
4. T alab va taklifning elastiklik darajasi n im a?
5. Baholi va bahosiz raqobatning baholarga ta ’siri.
6. Bahoga talabning ta ’siri.
7. Raqobat va baholarni belgilash.
8. B ozor k o n y u n k tu rasin i tu sh u tirib bering.

Download 2,05 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   41




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish