Badiiy asarni quyidagi mezonlar asosida tahlil qiling.
I. EPIK TURGA MANSUB ASARNING TAHLIL MEZONLARI
1. Asarni janriy xususiyatlariga ko‘ra tahlil qiling.
2. Muallifning ijodiy metodi (realizm yoki romantizm)ni aniqlang.
3. Asarning tematik tasnifi (tarixiy, fantastik, biografik, detektiv va h.k.)
4. Asar mavzusi (kitob nima haqida?)
5. Asarning asosiy g‘oyasi va leytmotivini aniqlang.
6. Asar sarlavhasi haqidagi fikringiz (nima uchun muallif aynan shu mavzuni
tanlagan?)
7. Portret va personaj tasvirining qahramon psixologiyasi, kayfiyatiga hamohang ravishda aks ettirilganligini izohlang.
8. Muallif va personaj nutqining o‘ziga xos xususiyatlarini tahlil qiling. Badiiy asarda xalq tilining qanday imkoniyatlaridan foydalanilgan?
9. Ichki monologning qahramon tuyg‘u va kechinmalarini ochishdagi vazifasini sharhlang.
10. Ko‘p ovozli (polifonik) tasvirning voqealar silsilasiga ta’siri qay tarzda ekanligini aniqlang.
11. Asar voqealari qachon va qayerda ro‘y berganligi (xronotop)ga aniqlik
kiriting.
12. Tarixiy haqiqat va badiiy to‘qimaning asar syujetidagi o‘rni qay darajada?
13. Motivning badiiy-estetik vazifalarini, har bir motivning boshqa motivlar bilan bog‘liq jihatlarini, ichki harakat va xususiyatlarini, asar mazmun-mohiyatini yoritishdagi o‘rnini izohlang. Mas., tush, farzandsizlik, safar, sinov, uylanish, homiy, xatar, o‘lim motivlari...
14. Badiiy asarni syujet unsurlari (prolog, ekspozitsiya, tugun, voqealar rivoji, kulminatsiya, yechim va epilog)ga ko‘ra tahlil qiling.
15. Badiiy asar kompozitsiyasi (asar sarlavhasi, epigraf, lirik chekinish, qistirma epizod, badiiy qoliplash, asar annotasiyasi)ni tahlil qiling.
16. Asarda qo’llangan badiiy tasvir vositalarini aniqlang (metafora, istiora, metonimiya, sinekdoxa, allegoriya, jonlantirish, sifatlash, о‘xshatish, mubolag'a, poetik sintaksis (intonatsiya, parallelizm, anafora, takrorlar, inversiya, antiteza, ritorik munosabat, ritorik so'roq).
17. Muhit (varvarizmlar, vulgarizmlar, argo va jargon), davr (arxaizm, istorizm, neologism) hudud (dialekt)ga mansublikni ifodalovchi tasviriy vositalarni tahlil qiling.
18. Asardagi milliy kolorit (qanday milliy an’analar, udumlar aks etganligi) qay darajada ifodalangan?
19. Badiiy asarda konfliktning qanday turlaridan (inson – inson, inson – texnika, inson – tabiat, inson – jamiyat va h.k.) foydalanilgan.
20. Asarda mavjud folklor namunalari (maqol, mif, ertak, rivoyat, afsona va hk.)ni aniqlang va asar mohiyatini ochishdagi vazifasini baholang.
21. Asarda qo’llangan badiiy detalning ahamiyatini izohlang.
22. Aforizm yoki falsafiy mushohadalarning asar g‘oyasini ochishdagi o‘rnini izohlang.
23. Asardan olgan taassurotingiz. Sizga ma’qul bo‘lgan va bo‘lmagan jihatlar.
Do'stlaringiz bilan baham: |