Badiiy adabiyot tabiat gultoji sanalmish hazrati inson bilan egizak

Quyosh oydek yuzingning xijla tindin ,

Qochib, to‘rtinchi ko’k uzra chiqib tur.

Baytda shoir ma’shuqa yuzini oyga tashbeh qilib, tashxis san’ati

vositasida quyoshga insonga xos xususiyatlami ko‘chiigan. Mazkur satrlarda

quyidagi mazmun o‘z badiiy ifodasini topgan: Quyosh yorning oydek

jamolidan xijolat chekadi va qochib to'rtinchi ko‘kka chiqadi. Baytning

yanada to‘liq mazmunini tugal anglash uchun Mavlono Lutfiy davri

nujum (yulduzshunoslik) ilmiga oid ba’zi ma’lumotlaiga ega bo'lish

ham talab etiladi. Sharq-u G ‘arbda keng tarqalgan geosentrik nazariyaga

asosan Yer atrofidan boshqa sayyoralar aylanib turadi.

Alisher Navoiy she’riyati — o‘zbek mumtoz adabiyoti xazinasiga

qo‘shilgan qiyossiz noyob durdonadir. Bu buyuk tafakkur sohibining

badiiy yaratmalarisiz, nafaqat, turkiy, balki boshqa qardosh xalqlar

adabiyoti ravnaqini tasawur etish qiyin. Zero, ulug‘ shoir she’riy merosida

o'ziga qadar yaratilgan Sharq mumtoz adabiyoti an’analarini davom

ettiribgina qolmay, yangi badiiy timsollarga murojaat etish orqali

mutafakkirona qarashlarini ifodalash bilan ulaming mavzular ko‘lamini

boyitdi, inson ruhiyatining murakkab qirralarini san’atkorona tasvirlashga

erishdi. Bu, albatta, o ‘z navbatida shoiming she’riy merosi o‘zbek va

boshqa xalqlar qalamkashlari uchun ijod maktabi, ilhom manbai vazifasini

o‘tadi, deyishimizga asos bo‘ladi. Alisher Navoiy ayni choqda zullisonayn

shoir sifatida fors-tojik adabiyoti ravnaqiga ham sezilarli hissa qo‘shdi.

Ishq-muhabbat inson-ma’naviy kamolotida hal qiluvchi

mavqega egadir. Ulug‘ shoir muhabbat mavzuida qalam tebratar ekan,

eng awalo, dard ahli—oshiqlarga murojaat qiladi: