Б. С. Мусаев а г р о к и м

ОН' ионларининг нисбатига боғлиқ. М уҳитнинг реак­
цияси одатда водород ионлари концентрацияси 
10
со ­
нининг манфий логарифми кўринишида ифодаланади 
ва 
«pH »
билан ифодаланади.
Тупроқ муҳитнинг концентрацияси барча усимлик­
лар учун муҳим физиологик аҳамиятга эга. Н ордон туп- 
роқларга оҳак киритилса, Н + ионлари ўрнини Са2т 
эгаллайди ва pH мўътадилга қараб силжийди.
Тупроқ муҳитнинг реакцияси ўсимликларга бевоси­
та ва билвосита таъсир кўрсатиши мумкин. Билвосита 
таъсир тўғридан-тўғри ўсимликка эмас, балки ўсимлик 
фаолияти учун зарур шароитларга қаратилган бўлади.

---

Масалан, нордон муҳитда усимликлар ўзлаштиришига 
молик 
F e , М п, Со, Си
микдори ортиб 
N, Р, М о, V 
микдори камаяди. Тупроқ муҳитининг реакцияси усим ­
ликлар томонидан озиқ элементларнинг ютилишига 
кучли таъсир курсатади (14-жадвал).
Маълумки, нордон эритмалар таркибидаги Н + ион­
лари анионларнинг ўзлаштирилишига ёрдам берса, 
ишқорий эритмаларда — катионлар кўпроқ ўзлаштири- 
лади. Бу ҳол айниқса ишқорий тупрокдарда фосфорли 
ўғитларни қўллашда яққол кўринади.
Тупроқ муҳити реакциясининг таъсири бошқа таш- 
қи муҳит омиллари таъсирида у ёки бу томонга қараб 
силжийди.
1 4 - ж а д в а л .
Эрнтма рНнннг ўсимлнкларга ютнладнпш ионларга таъсири
(Б. А. Ягодин, 1989)
Ўсимлик
Эритма pH
(N H ^jH РО^дан ютиладнган 
(мг/соат)
n h
*4
н р о
24
Дон-
дуккаклилар
6.6
0.89
0.13
7.4
1.26
0.06
Буғдой
6,7
1,86
0,28
7,3
2,26
0,10