Б. С. Мусаев а г р о к и м

М икроорганизмларнинг фаолияти ҳам тупроқ 
р Н и  
билан бевосита боғликдир. Сингдириш сиғими ва бу­
ферлик қобилияти юқори бўлган тупрокдарда муҳит- 
нинг ноқулай реакцияси ўсимликларга камроқ зарар 
етказади.
Т у з л а р н и н г ф и з и о л о г и к р е а к ц и я с и
Ўғит сифатида ишлатиладиган барча тузлар кимё­
вий хоссалари бўйича гидролитик нордон, ишқорий ва 
мўътадил бўлади. Ўсимликлар ривожланиши давомида 
ионларни танлаб ўзлаштиради ва тупроққа киритила­
диган кимёвий мўътадил тузлар ҳам ф изиологик жихат­
дан бошқа холатга ўтиши мумкин.
Ў ғи т ларн и н г ф и зи ологи к нордонлиги —
ўсимликлар 
томонидан туз таркибидаги катионларни кўплаб юти­
лиши ва натижада муҳит реакциясини нордонлашувида

---

намоён бўлади. 
Ў ғит ларнинг ф изиологик иш қорийлиги
 асо­
сида аксинча, усимликлар томонидан туз таркибидан 
кўпроқ анионларнинг ютилиши ётади.
Азотли ўгитлар таркибидан биринчи навбатда азот 
ўзлаштирилади. Шу боисдан барча аммонийли тузлар 
физиологик жиҳатдан нордон, селитралар эса ишқорий 
ҳисобланади. Масалан, натрийли селитра ди ссоцилан­
ганда 
N a +
ва 
N 0 3
ионларга ажралади. 
N 0 3
ўсимликлар 
томонидан тезда ўзлаштирилади ва 
N a*
тупроқни иш - 
қорийлигини оширади. Ш унингдек, муҳитда гидроли­
тик ишқорий туз — 
N a H C O 3
юзага келади.
N H 4C l
ва 
( N H J 2S 0 4
каби тузларнинг диссоцилани-