Б. С. Мусаев а г р о к и м

3
б
7-расм. Пиноцитоз: 1—2 ионнинг ҳужайра мембранасига яқинлаши- 
ши; 3—4 ионларнинг мембрана сиртидаги «ўра»га тушиши; 5—6 
ионларнинг ҳужайра томонидан ютилиши.
Озиқ моддаларнинг ўсимлик ҳужайрасига ютили- 
шига оид фикрларни умумлаштириб, куйидагича хуло­
са қилиш мумкин:
1
) ютилган ионлар бир қатор метаболик ўзгариш- 
лардан кейин ҳужайра структура элементларининг орга­
ник бирикмалари таркибига ўтади;
2
) ортиқча ионлар илдиз ҳужайраси вакуолаларида 
тўпланади ёки ксилема найлари бўйлаб ўсимлик ер 
устки қисмига узатилади;
3) ютилган ионларнинг бир қисми ўсимлик орга- 
низмидан ташқарига чиқарилади.
О зиқ моддаларнинг ютилиши билан бир қаторда 
уларнинг маълум йўналишда кўчиши ҳам содир бўлади. 
Илдизда ионлар ҳаракатини ифодалаш учун яқин ва 
олис кўчиш атамалари қабул қилинган.
Б и р л а м ч и ю т и л и ш ё к и и о н л а р н и п л а з м а м е м б р а н а с и -
д а н а ж р а л и ш н г а
яцин кўчиш,
и о н л а р н и н г т ў қ и м а л а р ,
о р г а н л а р в а у с и м л и к т а н а с и б ў й л а б б и р ҳ у ж а й р а д а н
и к к и н ч и ҳ у ж а й р а г а ў т и ш и г а
олис кўчиш
д е й и л а д и .
Ҳужайра қобиғи ва ҳужайралараро тўқималар му­
раккаб тузилгани боис ионларининг апоплазматик ҳара- 
катланиши суст кечади. Ионларнинг ҳужайрадан ҳужай-

---

рага ўтиши кўпроқ ҳужайра цитоплазмасини ягона ти- 
зим — симпластга бирлаштирувчи плазмодесмалар 
бўйлаб амалга ошади. Симпласт бўйлаб ҳаракатланишда 
ионларнинг бир қисми «эркин бўшлиқ»қа ажраб чики­
ши, кейинчалик сув оқими билан ўзлаштириладиган