Б. С. Мусаев а г р о к и м

лишининг даврийлиги.
 
Озиқ моддаларнинг ўзлаштирили- 
ши усимликлар ёшига қараб ўзгариб боради. 
Танглик 
(критик) 
ва 
энг кўп
 
(максимал) ўзлаштириладиган 
даврлар фаркланади. Озиқланиш муҳитида маълум бир 
модданинг етишмаслиги ва уни усимликларнинг ри­
вожланишига кучли таъсир кўрсатиши озиқланишда- 
ги танглик давр деб юритилади. Экинлар кейинчалик 
мазкур элемент билан етарли таъминлансада, танглик 
даврнинг асорати узил-кесил йўқолмайди.
Тадқиқотлар асосида экинларда азот ва фосфорга 
нисбатан танглик давр ниҳоллар пайдо бўлгандан ке­
йинги 10— 15-кунларда кузатилиши аникданган. Ривож- 
ланишнинг илк даврларида калий танқислигида ҳам 
экинлар ҳосилдорлиги кескин камаяди. Азот ва фос­
форга нисбатан танглик давр одатда эрта баҳорда, мик­
роорганизмлар фаолияти суст бўлганда намоён бўлади.
Ривожлаиишнинг нисбатан кечроқ муддатларида 
ўсимликларнинг озиқланишга бўлган талаби кучаяди, 
қайсики, озиқ модцалари энг кўп (максимал) ўзлашти- 
риладиган давр деб юритилади. Кўп ҳолларда бу давр 
ўсимликлар томонидан энг кўп қуруқ биомасса тўпла- 
надиган муддатга тўғри келади.
Кўпчилик экинларда озиқланиш даври ўсув даврига 
нисбатан сезиларли даражада қисқа бўлиб, бундай экин­
лар жумласига экинбоп наша, зиғир ва аксарият бо- 
шокди дон экинларини киритиш мумкин. Айрим экин­
ларда эса (қандлавлаги, картошка, карам ва бошқа) 
озикданиш жараёни экиннинг бутун ўсув даврида со­
дир бўлади. Ўсимликлар озикданишини уларнинг био- 
логик хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда бошқариш 
мумкин. Маълумки, ўғитнинг йиллик меъёрини фақат 
бир марта, тупроқнинг маълум қатламларига бериш 
йўли билан экинлардан кўзланган ҳосилни олиб бўлмай- 
ди. Шу сабабдан ўсимликларни тўғри озиклантириш 
тизимида асосий ўғитлашни экиш олдидан ўғитлаш ва 
қўшимча озиқлантиришлар билан уйғунлаштирилиб 
амалга оширишга тўғри келади.

---