Б ой аёл / т ар ж и м о н : а зи зб е к а ҳ м ад ж ан о в Т

ИЛК САРМОЯЛАШДАГИ ҚЎРҚУВНИ ЕНГИШ
Мен таниқли компаниянинг офисида ўтириб, бирин- 
чи ижара ҳуқуқига эга кўчмас мулкимни сотиб олиш учун 
шартнома қилаётганимда қ)фқувни ҳис қилганманми? Ҳа, 
мен даҳшатга тушгандим!
1989 йили Роберт ўша яшашга ўргатувчининг овози би- 
лан айтиб қолди:
- Ким, сенинг сармоялаш билан шуғулланиш вақтинг 
келди.
- Сармоялаш билан? Нима демоқчисан? - дедим мен 
уни тушуна олмай.
Роберт қисқача қилиб унга бой отаси сармоялаш ва кўч- 
мас мулк ҳақида айтган гапларини менга гапириб берди:
- Қарор қабул қилиш сендан.
“Фақат бу эмас! - хаёлимдан ўтказдим мен. - Наҳотки, 
яна устунга чиқишимга тўғри келса”.
Сармоялашга ўрганиш жараёним шундай бошланди: Ро- 
берт менга биргина маслаҳат берди: “Ўз ҳудудингни ўрганиб 
чиқ”. Мен шундай қилдим. Яшаш жойимиздан унчалик узоқ 
бўлмаган жойда кичик-кичик уйлари билан шаҳарча жой- 
лашганди. Марказдаги манзарали боғ, дўкончалар ва ресто- 
ранчалар ўтмишни эслатиб турарди.
Ҳамма сотувга қўйилган уйлардан икки ҳабхонали, боғ- 
часи ва гаражи бор коттежни танладим. Кираверишда бўяб 
қўйилган, темирдан ясалган капалакчаси ҳам бор эди. Уй 
қойилмақом эди. Унинг сотилиш баҳоси 45 минг доллар, 
олдиндан тўлов 5 минг доллар эди. Мен ҳисоблаб чиқцим, 
ойлик рент тўлови, солиқ, коммунал тўловлар, суғурта ва 
қўйилма тўловлардан кейин менинг чўнтагимга тахминан 
50-100 доллар келиб тушар экан.
Бу менинг биринчи битимим бўлгани учун тўла тушуниб 
етмагандим, нима қилиш кералигини ҳам билмасдим, шу- 
нинг учун ҳам ҳаммасини қайта текшириб чикдим: томни, 
сув тизимини, бино структурасини, солиқлар, суғурта - хул- 
лас, ҳаммасини. Бир неча кўчмас мулк мутахассислари би-
99

---

лан ҳам рент миқдорини белгилаб олиш учун сухбатлашдим 
Мен ҳамма майда-чуйдаларгача кўриб чиқишга ҳаракат қил« 
дим.
Аммо барибир пулни бериб, ҳужжатларни имзолашга 
келганда қўлларим ҳадикдан калтирарди. “Ҳаммасини бир 
неча бор кўриб чиққан бўлсам-да, нега бунчалар ҳадикси- 
райман?” деб ўзимга савол берардим. Кейин яна ўзимга де- 
дим: “Шунчаки биринчи қадамни бос!”
Олдин ҳам айтганимдек, бу менинг кўчмас мулкка би- 
ринчи бор пул тикишим эди, ҳаммасини бир бошдан кўриб 
чиққан бўлсам-да, лекин бу илк қадам бўлгани учун ҳам ба- 
рибир менда тўла ишонч йўқ эди. “Агар адашган бўлсам-чи?-] 
Бирор нарсани кўздан қочирган бўлсам-чи? Ойига даромад 
кўрмай, зарар кўраверсам-чи? Уйда муаммо туғилса-чи. сув| 
тизимидами, томдами? Пулларимдан айрилиб қолсам-чи?” 1 
деб ўзимдан сўрардим. Битимга имзо қўйиш учун ўтириб-1 
ман-ку, бошимда шунча савол айланарди.
“Балки битимни рад қилганим маъқулдир? Бу ҳаммаси- ] 
дан осонроқ-ку. Балки сотиб олишдан олдин яна бир бор ! 
мукаммал текшириб чиқсаммикан? Бу шунчалик фойдали 1 
битим экан, нега бошқа одамлар буни қилишмади?” Ҳамма'1 
тахминлар ўринли эди. Мен битимдан воз кечишимни қўл-1 
лайдиган ўнлаб одамларни топишим ҳам мумкин эди.
Аммо мен ўзимга дедим: “Ким, сен бу уй ҳакида били-1 
шинг керак бўлган ҳамма нарсани билиб бўлдинг, битим |
фойдалига ўхшаб турибди. Агар ҳозир рад қилсанг, сен шу ] 
билан умуман кўчмас мулк билан шуғуллана олмайсан. Ҳо- 1 
зир ёки ҳеч қачон! Биринчи қадамни кўй”. Шундай ўй-хаёл- 1 
лар билан қоғозларга имзо чекдим ва офисдан боши баланд 1 
кўтарилган аёл, кўчмас мулк эгаси бўлиб чикдим.
Бу уйни сотиб олиб хато килдимми? Ҳа, хато қилдим. Бу | 
хатоим пулга тушдими? Ҳа, тушди. Мен кўзлаган дарома- 
димни олдимми? Йўқ, олмадим. Бу сармоялашим менинг ҳа- 
ётимда муҳим рол ўйнадими? Ҳеч қандай, ажабланишсиз... | 
Ҳа, албатта, у биринчиси эди. У менинг биринчи қадамни 
босишимга ёрдам берди. У менга сармоядорлик оламининг
100

---

ниикларини очиб берди. Ундан сўнг мен кўп битимларни 
1
малга оширдим. Ҳар бир сармоялашдан сўнг мен янги би- 
шмга эга бўлиб бордим. Шу билан бирга ақлли ҳам. Чиндан 
м
1
м бу жараённи қадамма-қадам босиб ўтиш лозим.