|
T a sv iriy s a n ’atn i o ‘q itish d a p red m etlararo b o g ‘lanish
Tasviriy s a n ’at b a r c h a o 'q u v fanlari b ilan be v o sita b o g '-
liqdir.
Ayniqsa bu bog'liqlik k o 'p r o q biologiya, geografiya, m e h n a t,
c h iz m ac h ilik , m a te m a tik a , fizika, tarix, til, a dabiyot fanlarida
k o 'p ro q n am o y o n bo'ladi. Bu bog'lanish h am nazariy, h am amaliy
jih a td a n am alga oshiriladi. P re d m e tla ra ro b o g 'lan ish n in g tashab-
buskori tasviriy s a n ’at o'qituvchisidir.
Avvalo, o 'qitu vc hi m ak ta b d a tasviriy s a n ’at kabinetini tashkil
e tish i lo zim . K a b in e td a tasviriy s a n ’atga j u d a y a q in bo lgan
biologiya, m e h n a t, m a te m a tik a , ch izm achilik, geografiya, ad a-
149
biyot, tarix kabi fanlarning dasturi, darslik va k o'rgazm ali in ate-
riallardan baza tashkil etish zarar. Tasviriy s a n ’at o'qituvch isi o 'z
ish rejasini tu zad i, h a r bir da rsning qaysi fan bilan bog'lan ishini
ko'rsatadi.
T a s v iriy s a n ’at f a n i n i n g b o s h q a f a n l a r b ila n b o g 'l a n i s h i
t u rlic h a x a ra k ter, m a z m u n va sh a k lla rd a am alga oshiriladi. Bu
b o g 'la n is h o 't il a d ig a n dars m a v z u s in in g m aq sa d i, vazifasi va
m a z m u n ig a k o 'r a a m a lg a o shiriladi. A w a l a m b o r , q a la m ta s v ir
yoki n a rs a n in g o 'z ig a q a ra b rasm c hizish, t e m a tik k o m p o zitsiy a
tuzish, badiiy be z ash, h ay k altaro sh lik , am aliy s a n ’at m a s h g 'u -
lotlari o 'z a ro bir-biri bilan
bog'lanadi. So'ngra tasviriy sa n ’atning
bu m a s h g 'u l o tl a r i b o ta n ik a , z o o lo g iy a , m a t e m a t ik a , c h i z m a -
chilik, a d a b iy o t, geografiya, m e h n a t kabi fanlar bilan b o g 'liq
h olda olib boriladi.
B u n d a o l m a , a n o r , n o k , q o v u n , ta r v u z , re d is k a , sa b zi,
tu rp , terak, tol, o 'rik va o ‘t - o ‘lan lar kabi narsalar rasmi chizil-
g an d a a lb atta b o tan ik a n in g m ateriallaridan foydalaniladi.
D a rs d a q u sh va h a y v o n la r — q o 'y , e chki, tov uq , ka pta r,
q arg 'a, hak k a, b o 'r i, tulki, sher, fil, ilon, toshb aqa va boshqa la r-
ning rasmi chizilganda dars zoologiya fanining materiallari asosida
tashkil etiladi.
Aksariyat tasviriy s a n ’at d arslarida g e om etrik shakllar, p riz
m atik b u y u m la r rasmi chiziladi.
K ub, p riz m a , k o 'p y o q li p ira m id a , kon us, silindr, s h a r va
shu kabi shakllardagi p r e d m e tla r rasm i chizilg anda o 'q itu v c h i
m ate m a tik a va ch iz m ac h ilik fani bilan bog'lanishi zarur.
T exnika vositalari, m ex an ik o 'y in c h o q la rn in g rasmi chizil
g a n d a esa d a rsd a fizika fani m ateriallaridan foydalaniladi.
R o 'z g ' o r b u y u m la r i, m e h n a t q u r o lla ri rasm i c h iz ilg a n d a
o 'q itu v c h i m e h n a t fani bilan b o g 'la n a d i, u nin g k o 'r g a z m a va
o 'q u v m ateriallarid an foydalanadi va hokazo.
Ayniqsa, s a n ’at asarlarini o 'rg a n is h darslarida adabiyot, tarix,
geografiya, biologiya, fizika, m e h n a t, a stro nom iy a kabi fan m a te -
riallariga m urojaat etiladi.
O '.T an s iq b o y e v n in g „ J o n a jo n o 'l k a “ , „lssiqko'1 o q s h o m i" ,
V .K aydalovning „Hosil m o 'l b o 'l d i “ , L.A bdullayevning „ C h o 'ln i
150
o ‘zlashtirish“ , Y .Y elizarovning „P a x ta te ru v c h ila r“ , „ T e rim c h i
q i z “ , A .A b d u lla y e v n in g „ N a z a ra li N iy o z o v " a sarlarin i o 'r g a -
nishda m a n a shu fanlarga k o 'p r o q m urojaat etiladi. C h u n k i unda
o 't - o 'l a n l a r , daraxtlar, to g '-a d irla r, tarixiy voqealar, hayvonlar,
q u s h - p a r r a n d a l a r , te x n ik vositalar tasviri m av ju d b o 'lib , ular
ha qida suhbat o'tk az ish u c h u n bularni o 'rg an a d ig a n fanlar bilan
b o g 'la n is h zarur.
Xullas, tasviriy s a n ’atnin g barcha turlari bo'lim lari, mavzulari
p red m e tla ra ro b o g 'lan ish asosida o'qitiladi.
Ilmiy salohiyatga ega b o 'lg a n dars va p red m e tn i o'qitishdagi
s a m a ra d o rlik bugungi milliy m a k ta b la rim iz n in g m a q s a d - m a z -
m unid ir.
Do'stlaringiz bilan baham: |
