B. N. O r I p o V u o 'K 372. 874(075) квк

0 ‘q itish d a k o ‘rga zm a lilik prinsipi
M a 'lu m k i, o 'q u v fanlarini o 'q itish d a ko'rgazm alilik prinsipiga 
a m a l q ili s h a d i . C h u n k i k o ' r g a z m a v o s ita s id a o 't i l g a n d a rs
sam aradorligi yuqori bo'ladi. Shuni nazard a tutgan pedagog-olim
143

---

K .D .U sh in sk iy „ R a s m n i k o 'r g a n d a soqov h a m tilga kiradi“ ', — 
degan edi.
D o n is h m a n d la rd a n biri „ M a k ta b d a ko'rgazm asiz b iro r darsni 
o 'tk azib b o 'lm a y d ig an bir fan borki, u h a m bo'lsa rasm fanid ir“ ,— 
degan edi.
Shu b o isd a n m aktabd a ishlaydigan tasviriy s a n 'a t o'q ituv ch isi 
ishini k abinet tashkil etish d an boshlashi kerak.
C h u n k i k a b in e t o 'q i t u v c h i g a k o 'r g a z m a t a y y o r l a s h , u n i 
yig'ish va u n d a n u n u m li foydalanish u c h u n ju d a katta im k o - 
niyatlar yaratadi. Tasviriy s a n ’at b o 'y ic h a k o 'rg a z m a la r 3 turga 
bo'linadi.
1. N a t u r a l — t a b i a td a n o lin g a n m ev a, q u s h , h a y v o n la r , 
r o 'z g 'o r b u y u m la ri, m ev a -s ab z a v o t kabilar.
2. S ta n d art — tayyor k o 'rg azm alar.
3. Q o 'l d a tayyorlangan k o 'rg azm alar.
N a tu ra l k o 'rgazm aga: r o 'z g 'o r buyum lari, m eva-sabzavotlar, 
q u s h va h a y v o n l a r k ira d i. S t a n d a r t k o 'r g a z m a g a — z a v o d -
fabrikalarda g ip s d a n ta y y o rlan g a n , s h u n in g d e k , c h o p etilgan 
k o 'r g a z m a la r kiradi. Q o 'l d a ta y y o rla n g a n k o 'r g a z m a rasm lar, 
sxema, eskiz va bo sh q a la rd an iborat b o 'ladi. Bu o 'r in d a shuni 
aytish joizki, k o 'rg a z m a turlari ichida en g samaralisi o 'q itu v c h i-
ning o 'z i tayyorlagan ko 'rg az m a d ir. C h u n k i bu n d a y k o 'rg a z m a la r 
dars m aterialiga m o s holda ishlanadi.
G ip s d a n ishlangan mulyaj va c h u c h elo la rn in g h a m aham iyati 
kattadir. Tabiiy m ateriallar esa o 'q u v c h ila rn in g darsga b o 'lg an
qiziqishlarini o shirishning bosh omili b o 'lib hisoblanadi.