B. N. O r I p o V u o 'K 372. 874(075) квк

9- e
rasm. 
N. Karaxan. Manzara janri. 1954-y.
tarixi h am ju d a q adim dan, Qadimgi Misr, Gretsiya, Rim dan 
boshlanadi. Ayniqsa, Uyg'onish davri, Yevropa va O 'rta Osiyo 
passomlari bu janrning rivojlanishida alohida maktab yaratdilar.
Maishiy janr. 
Bu janrdagi asarlarda odamlarning kundalik 
hayoti, turm ushi, mehnati, urf-odatlari, madaniyati, fani, dini, 
e ’tiqodi, dunyoqarashlari o ‘z ifodasini topadi. Maishiy ja n r ham 
qadimdan rivojlanib keldi. Ayniqsa, Uyg'onish davri, O 'rta Osiyo 
feodal davri, Y evropaning so'nggi davrlari s an 'atid a bu ja n r
alohida o'rin egallaydi.
N aturm ort janri. 
N a t u r m o r t ja n r i — ta b iatd a g i jo n s iz
predmetlar to'plam ini o 'z polotnolarida aks ettiradi. U nda gul, 
meva, r o 'z g 'o r b u y u m lari, m e h n a t qurollari, o 'q u v , s a n ’at, 
sport buyum lari, to 'k in dasturxon kabilar, y a ’ni narsalar va 
predmetlarning bir mazmundagi to'plam i o 'z ifodasini topadi. 
Unda jonsiz predmetlar ranglar vositasida jonli tabiatga aylanadi. 
Bu ja n r Qadimgi Misr m e ’morchiligi devorlariga, freskalariga 
ishlangan rasmlardan — Ellinizm mozaikalaridan boshlagandir.
39

---

---

m
9- h
rasm. G. Aytiyev. 
Anamalistik janr. 1954-y.
Anamalistik — qush va hayvonlarni tasvirlash janri. 
Tasviriy 
san’atning qush va hayvonlarni ifodalaydigan bu janri, asosan, 
hayvonot olamini ifoda etadigan asarlardan iboratdir. M a’lumki, 
hayvonot olami inson va tabiat bilan birga, yonma-yon yashay- 
digan jonzotdir. Shu boisdan ham tasviriy san’at ijodiyoti bosh- 
lanishi bilanoq, bu janrga oid ilk asarlar yaratilgani m a’lumdir. Bu 
janr ko'proq haykaltaroshlik va devoriy rasmlarda o ‘z aksini topib 
keldi. Hozirgi kunda bir qator rassomlar bu janrda samarali ijod 
qilmoqdalar.
Tasviriy san ’atning har bir tur va janri o ‘zaro bog‘liq tarzda 
bir-birini toMdirishi haqiqiy san’atning bosh prinsipidir.
Har bir san ’at asarini kuzatar ekansiz, siz unda portretni, 
manzarani, turm ushni, tarixni, m e ’morlik obidalarini ko‘rasiz.
Siz Qadimgi Misr, Yunon, Rim, Hind devoriy relyeflaridan, 
haykallaridan tortib, ularning A froditalari, Veneralari, H ind 
Onasi va raq q o salariga, o 'r ta asr M a d o n n a la r i- y u , Rubeys 
go^zallariga, Rem brandt portretlariga, Delokuraning „Ozodlik 
o n a s i g a “ , 
R e n u a r n i n g r a n g t a s v i r l a r i g a , K . B e h z o d n i n g
,,Z a f a r n o m a “ -y u , ,,B o‘s t o n “ , „Layli va M a jn u n 'la r ig a c h a ,
4
!

---

M .M uzahhibning ,,Navoiy“ , „Sulton Sanjar“ iga, V.Vosnesov- 
ning „U ch b ahodir“ i, Brullovning „Pom peining so'nggi kuni“ga, 
Belolining „C ho'm ilayotgan g o ‘zal“ iga, Repinning „Volga bur- 
laklari“ga, Levitan va Karaxanning „Oltin kuz“ iga, Xaiskiy va 
Mashkovlarning ,,N aturm ortlar“ iga, R.Choriyevning ,,Bahor“ i- 
yu, R.Ahmedovning ,,Onalik“ asarlariga nazar tashlar ekansiz, 
san ’atning sehri, jozibasi, qudratini his qilasiz.