B mengliyev, G. Tojiyeva

3. Guruhlarni ma’nоli va ma’nоsiz tiplarga bo‘lish. 
Ma’nоli tiplar: Leksemalar: [Gadoy], [arazla], [to’rva], [ziyon], [Odatda], [o’z], 
[nomi], [bilan], [U], [Ber], [shukr], [deb], [duo], [qil], [yo’l]. Soz birikmalari: 
to’rvasiga ziyon; berganingizga shukr; yo’lida davom etmoq; shunday maqol, bola-

---

111 
chaqasiga zarar qilmoq; o’ziga zarar qilmoq; To’rvasiga ziyon keltirmoq; sargardon 
kezavermoq. 
Gaplar: 
Gadoy arazlasa, to’rvasiga ziyon; Odatda, gadoy o’z nomi bilan 
gadoy; U arazlamaydi; Berganingizga shukr deb, duo qilib, yo’lida davom etadi; Biroq 
hamonki, shunday maqol bor ekan, gadoylar ham arazlab, noz, xarxasha qilishar ekan; 
Bu o’rinda u o’ziga, bola-chaqasiga zarar qiladi; To’rvasiga ziyon keltiradi; To’rvasi 
to’lmay, oyog’idan qarib, sargardon kezaveradi; Ғazab va tezlikni odat qilma, halim 
(yumshoqlik, muloyimlik) dan xoli bo’lma, lekin juda ham muloyim bo’lmagilki, seni 
yo’q qilib yubormasinlar; Juda ham qo’pol bo’lmagilki, odamlar sendan qochmasinlar. 
Ma’nоsiz 
tiplar: 
Fonemalar:[a], 
[o], 
[i],[u], 
[o’], 
[e], 
[q], 
[r],[t],[y],[p],[s],[d],[f],[g],[h],[j],[k],[l],[z]. Morfemalar: [-sa], [-si], [-ga], [-ma], [-y], [-
di], [-gan], [-ingiz], [-ib], [-ish], [-ar], [-la], [-b], [-tir], [-don], [-lik], [--sin]. 
 
3-mashg‘ulоt. Til birliklari 
Rеja: 
1. Bеrilgan mashqdagi birliklarni sathlar bo‘yicha ajratish. 
2. Barcha guruh birliklari uchun umumiy bo‘lgan bеlgilarni aniqlash. 
3. O‘хshash birliklarning farqli tоmоnlarini bayon еtish. 
O’rmonjon akam urushmaydilar, mana ko’rasiz, urushmaydilar. 
(A.Qah.)
2. 
O’zingiz bilasiz; to’rt yildan beri bu yerda ishlayman tinim yo’q, ishdan boshim 
chiqmaydi. 
(Oyb.)
3. Tabibning aytishicha, tuzalmaydigan dardning o’zi yo’q. 4. Zafar, 
menimcha, ertaga sayohatga bormaydi. 5. Men uydagi ko’rpachalarni (bizda oz 
bo’lgani uchun, qo’shnilardan ham olib chiqqan ekanlar) tashqariga tashiy berdim. 6. 
Kampir paranjini boshga ilib, Nurini mashhur «Qo’ng’iroq» folbinga (ba‘zilar «rost 
folbin» ham deyishadi) sudradi. 
(Oyb.)
7. Demak, qo’shiq kerak butun olamga. 8. 
Tilning hatto tovush me‘yorlari ham bizni o’qishga da‘vat etadi. Jumladan, so’zning 
oxirgi tovushi ikkinchi so’zning boshida (va‘da va vafo) takror qo’llansa, nutq sur‘atiga 
salbiy ta‘sir etadi. 9. Toshkent tinchlangandan keyin (agar salomat bo’lsam) o’zim 
xabar yuboraman. 
(A.Qod.)
10. Qabulxona — bu yer ilgari katta boyning 
mehmonxonasi bo’lsa kerak — qorong’i edi.