|
Ozuqa qoldiqlari tuzilmasi
Ozuqa qoldiqlari komponentlari
Komponentlarning ozuqa
qoldig‘idagi miqdori,
foiz hisobida
Kartoshka po‘choqlari
40-43
Poliz chiqindilari
32-35
Meva-cheva qoldiqlari
5-11
Go‘sht chiqindilari
0,2-0,6
Baliq chiqindilari
1,0-2,5
Non qoldiqlari
3,5-8,5
Suyaklar
1-2,6
Iste’molga yaroqsiz qoldiqlar
3-3,2
123
5.5-jadval
Ozuqa qoldiqlari to‘yimliligi
Ozuqa turlari
Ozuqa birligi
HAzm
bo‘luvchi
protein, G
kalsiy, g
Fosfor, g
Karotin, g
1 ozuqa birl.
uchun talab
ilinai
1
2
3
4
5
6
7
Umumiy
ovqatlanish
shoxobchalari
chiqindisi
0,24
24
5
4,1
Individual
ovqatlanish
chiqindisi
0,33
38
5
3,3
Non qoldiqlari
0,94
73
0,2
0,8
1,1
Kartoshka chiq-
indilari
0,22
10
0,3
0,4
4,6
Sut zardobi
0,08
9
0,5
0,4
12,5
Yangi
yog‘i
olingan sut
0,17
98
1,8
1
1
5,9
Obrat
0,13
31
1,2
1
1
7,7
Karam chiqin-
dilari
0,12
17
2,6
0,4
20
8,3
Kartoshka
0,3
9
0,3
0,5
3,3
Pivo achitqilari
0,3
70
0,2
3,3
Baliq qoldiqlari
0,64
184
1,2
0,8
1,6
K a r t o s h k a
po‘stlog‘i
0,13
3
0,1
0,3
7,7
Ozuqa qoldiqlarini yig‘ish va hayvonlarga ozuqa sifatida
124
foydalanish – hududiy bo‘lim bosh veterinarining yozma ruxsat-
nomasi bilan amalga oshiriladi. Yuqumli kasalliklar shifoxona-
sidan, xalqaro aeroportlar restorani va oshxonalaridan yig‘iladi-
gan ozuqa qoldiqlaridan foydalanish qat’iyan man etiladi.
Mavjud sanitar qoidalariga ko‘ra, oziq-ovqat qoldiqlari
yig‘iladigan qopqoqli idish – zanglamaydigan materialdan
tayyorlanib, nitra yoki moyli rang bilan qoplanishi shart.
Idishga belgilangan vaqt mobaynida 1,5-2 foizli xlor ohagi,
kalsiy sodasi bilan ishlov berib, suv bilan yuvilib turiladi. Yoz
davrida ozuqa qoldiqlari tez chiriydi, unda toksik moddalar
paydo bo‘lib, ozuqa to‘yimliligi pasayib ketadi. Shu sababli
ham ozuqa qoldig‘i yoz kunlarida 8-10 soat va harorat 6-7°C
bo‘lganda, 30 soat muddat ichida ishlov berib hayvonlarga
berish lozim.
15.3. Ozuqa qoldiqlariga ishlov berish texnologiyasi
Ozuqa qoldiqlariga ishlov berish uch yo‘nalishga bo‘linadi.
Mexanik ishlov: ozuqa qoldiqlari tarkibidan noozuqa ara-
lashmalarni ajratib olish-maydalash-qirqish-quritish-donador-
lash; kimyoviy ishlov: diammoniy fosfat, osh tuzi, pirosulfat.
Natriy bilan ishlov berish; biologik ishlov berish: achitish va
har xil ferment preparatlarni qo‘shish.
Mexanik ishlov berilgandan so‘ng, ozuqa qoldig‘ini issiq
bug‘ bilan sterilizatsiya qilish muhim texnologik jarayon hisob-
lanadi. Hozirgi kunda yirik chorva fermalarida ozuqa qoldiq-
lariga ishlov berilishi maxsus ozuqa tayyorlash sexlarida o‘tka-
ziladi.
Qozon-sterilizatorlardan foydalanib ishlovchi, ikki xil yemlar
bilan me’yorlash-aralashtirish-ozuqa aralashmasini tarqatish.
Ozuqa qoldiqlari ishlov berilgandan so‘ng, boshqa ozuqalar
bilan aralashtirilib beriladi. Cho‘chqachilikda, ozuqa qoldiqlari
to‘yimliligi bo‘yicha ratsionning 35-50 foizini tashkil etadi. Rat-
sionning qolgan qismiga omixta yem qo‘shiladi. Ozuqani boyi-
tish maqsadida, unga ozuqa balig‘i, sut zardobi, bo‘ va tuz qo‘-
shiladi.
125
Ozuqa qoldig‘i maxsus mashinalarda keltiriladi. Tashqi
nazoratdan so‘ng ozuqa qoldiqlari maxsus qabul maydonchasiga
tushiriladi. Maydonchadan ozuqa qoldig‘i buldozer yordamida
yoki to‘g‘ri avtomobilning o‘zidan saqlash xandaqi (1) ga
tushiriladi. Saqlash xandag‘i 15-20 t qoldiqni sig‘diradi.
Xandaqdagi qoldiqlarni yuklashni yengillashtirish uchun
ta’minlagich (3) o‘rnatilgan. Xandaq konus shaklida g‘ishtdan
yasaladi. Saqlash xandag‘idan ozuqa qoldiqlari kovshli yuklagich
yordamida maydalash uchun maydalagich (5) ga uzatiladi.
Ozuqa sexida ikkita DBU-F-20 maydalagich o‘rnatiladi.
Maydalangan ozuqa yana saqlash xandag‘i (6) ga tushiriladi.
Xandaq (6) dan kovshli transportyor (4) orqali ozuqa qoldig‘i
pishirish qozoni (7) ga uzatiladi. Qozonlar sig‘imi 9 m
3
dan
qilib diametri 1,5 m va uzunligi 6 m quvurdan yasalgan. Bug‘
qozonga 6,5 t/s ish unumiga ega bo‘lgan uchta qozondan
yuboriladi.
Qozonda aralashtirish kuragi o‘rnatilgan. Pishgan, sterili-
zatsiya bo‘lgan qoldiqlar aralashtirgich (8) ga tushib omixta yem
va boshqa ozuqa qo‘shimchalari bilan aralashtiriladi. Omixta
yem me’yorlangan holda aralashtirishga kiradi. Aralashgan
ozuqa qoldig‘i 80-85 foiz namlikda, puflash qozoni (11) orqali
cho‘chqaxona ozuqa qabuli bunkerlariga kelib tushadi.
Ozuqa qoldiqlaridan unumli foydalanadigan yirik chorva
ferma va komplekslari uchun uni qayta ishlovchi KPO-150
jihozlar kompleksi mavjud. Bu kompleksga binoan, 12-24 ming
bosh cho‘chqa fermalarida ozuqa qoldig‘ini qayta ishlash va
ozuqa aralashmasini tayyorlash mumkin. Jihozlar kompleksi
maxsus ozuqa sexi binosida montaj qilinadi. Sexda 3-5 kun
mobaynida ozuqa qoldiqlarini, konsentratlarni, obrat va
zardoblarni saqlab turish uchun mo‘ljallangan qo‘shimcha uchta
saqlagich bunkeri joylashtiriladi. KPO-150 jihozlar kompleksiga
quyidagilar kiradi:
– PKK-20 kovshli yuklagich - ozuqa qoldiqlarini xandaq-
dan maydalagichga, maydalangan ozuqalarni keyingi ishlovga
uzatish uchun xizmat qiladi. Yuklagich ish unumi 20 t/s;
126
– DBU-F-20 panjarasiz universal maydalagich - ozuqa
qoldiqlarini maydalash (20 mm gacha – 70 foiz, qolganlari 40
mm gacha). Maydalagich ish unumi 30 t/s.
Do'stlaringiz bilan baham: |
