B. Keldiyev toshkent 2014

J a v o b.
Yo‘h. Muallas holat jismda ichki kuchlanishning yo‘qligi (ya’ni jismning ayrim 
qatlamlari bir-birini bosmaydi) va tayapchga bosimi bo‘lmasligi bilan xarakterlanadi. 
Suyuqlik ichida suzayotgan jismda og'irlik kuchi hisobiga paydo bo‘lgan ichki kuchlanish 
yo‘qolmaydi; bundan tashqari, jism bu holda tayanch bo‘lgan suyuqlnkka bosadi. 
40. «
Kartezian g'avvosi».
Kichkina probirkani teshigi bo‘lgan tiqin bilan 
berkitamiz va bu teshik orqali irobirkani ichiga uzunligi 80
mm
bo‘lgan 
shisha naycha kiritamiz (shisha naychaning oxiri probirka ichidan chiqib 
tursin) (32-rasm). Probirka suvda tik holatda suzib yurishi va uchining suv 
sirtiga tegib tu- rshni uchun uning ichiga taxminan bir nechta pitralar 
sepamiz. Baland shisha idishni suv bilan to‘ldirib, uning ichiga teshigini 
pastga qilib «g'avvosni" tushiramiz. Idishning og'zini yupqa rezinka 
membrana bilan tarang tortib ip bilan bog'lab qo‘yamiz. Membranani 
bosganda va qo‘yib yuborganda «G'avvos » cho‘kadi va suzadi. Hodisani 
tushuntiring.
32-rasm 
J a v o b
. Idish membranasiga bo‘lgan bosim havo orqali suvga uzatiladi, bunda suv 
probirkadagi havoni siqib unga kiradi. Buning natijasida itarish kuchi kamayadi va nrobirkaii 
suv sirtida tutib tura olmaydi, natijada probirka cho‘kadi. Membranani qo‘yib yuborganda 
probirkada havo kengayadi va suvning bir qismini siqib chiqaradi, natijada nrobirka suzib 
yuradi. 
41. Bundan oldingi masalada tasvirlangan probirkani ( «g' avvos ») suv 
to‘ldirilgan shisha ichiga tushiramiz. Butilkani shisha naycha o‘tkazilgan 
tiqin bilan mahkam berkitamiz.Shisha naychaning yuqori qismiga 100—
120
sm 
li rezinka naycha kiydiramiz (33 -rasm). Eksperimentator rezinka 
naychaning ikkinchi uchini og'ziga olib unga puf laydi, «g'avvos » cho‘kadi.
Havo so‘rib olinganda «g'avvos» suzadi. Bundan so‘ng rezinka naycha suv 

---

18 
bilan to‘ldiriladi. Rezinka naychani ko‘targanda «g'avvos » cho‘kadi, uni 
qo‘yib yuborganda suzadi. Hodi- sani tushuntiring. 
33-rasm.