B I o L o g I y a



Download 15,39 Mb.
Pdf ko'rish
bet53/62
Sana02.01.2022
Hajmi15,39 Mb.
#309485
1   ...   49   50   51   52   53   54   55   56   ...   62
Bog'liq
Biologiya-oqitish-metodikasi.Кубакова-К

Q oida


Javob

M azm uni



1

Chiniqtirishni  asta-sekin- 

lik bilan boshlash

A

Organizm ga  ta’sir  etayotgan  chiniqtiruvchi 

omil  uzluksiz  har  kuni  yoki  kunora takror- 

lanishi zarur.



2

Chiniqtirishning  izchil- 

lik prinsipi

В

Chiniqayotgan  odam  muntazam  ravishda 

o ‘z  kayfiyati,  ishtahasi,  uyqusi  va  ish  qobi- 

liyati qanday o ‘zgarayotganini kuzatib borishi.



3

O rganizm ining indivi­

dual hususiyatlari

D

Sovuq  havoda yoki  sovuq suv  ta ’sirida  chi- 

niqtirilganda  ularning  harorati  avval  25°C 

b o ‘lib,  har  ikki-uch  kunda + l° C   ga  pasay- 

tirib boriladi va  10+8°C gacha yetkaziladi.

4

0 ’z-o ‘zini nazorat qilish



E

Har  qaysi  odam  organizmining  individual 

hususiyatlari,  y a ’ni  yoshi,  jism oniy  rivoj- 

langanligi,  sog‘lomligi  e ’tiborga  olinishi 

kerak.

Javobi: 1 -D; 2 - A ; 3-e,

 

4-b

2. Teri shikastlanganda ko‘rsatiladigan birinchi yordamni aniqlang.

A. Teriga toza sovuq suv quyiladi,  spirt yoki odekolon  surtiladi  va 

yengil qilib bog‘lanadi.

B.  Bemor  salqin joyga  olinadi,  boshini  past,  oyoqlarini  biroz  ba- 

land  qilib  yotqiziladi,  sovuq  suvda  ho‘llangan  sochiq  bemor  boshiga 

qo‘yiladi.

D. Terming shikastlangan sohasiga yumshoq jun ro‘mol yoki  boshqa 

yumshoq mato o‘raladi.

1. Teri kuyganda qanday birinchi yordam ko‘rsatiladi? 

A

57




2. Terini sovuq urganda qanday birinchi yordam ko‘rsatiladi? 

D

3. Terini issiq urganda qanday birinchi yordam beriladi? 



V

3.  Suvda chiniqtirish usullarini aniqlang va klasterda ifodalang:

1, Darsni yakunlash. Uyga vazifa berish.

TOPSHIRIQ:

1.  Pedagogik texnologiyalardan foydalangan holda ixtiyoriy mavzu 

yuzasidan dars ishlanmasi tayyorlang va dars jarayonida o'ting.

9-MASHG‘ULOT

BIOLOGIYA DARSLARIDA FOYDALANILADIGAN LOKAL 

DARAJADAGI TEXNOLOGIYALARNI Q O ‘LLASH

Mash g‘u lot ning  maqsadi: 

Talabalamf umumiy  biologiyani  o‘qi- 

tishda lokal texnologiyalaridan foydalanish yo‘larini o‘rgatish.

M ashg4ulotning borishi:

1. Lokal texnologiyalaridan foydalanish yo‘larini.

2. Biologiya darslarida lokal texnologiyalaridan foydalanish.

1.  Interfaol  metodlar: 

“Keys-stadi”  (yoki  “0 ‘quv  keyslari”), 

“Modellashtirish”,  “Blits-so‘rov”,  “Ijodiy  ish”,  “Munosabat”,  “Reja”, 

“Suhbat” va b.

2.  Strategiyalar: 

“Aqliy  hujum”,  “Bumerang”,  “Galereya”,  “Zig­

zag”,  “Zinama-zina”,  “Muzyorar”,  “Rotatsiya”,  “Yumaloqlangan  qor” 

va h.k.

3.  G rafik  organayzerlar: 

“Baliq  skeleti”,  “BBB”,  “Konseptual 

jadval”,  “Venn  diagrammasi”,  “Insert”,  “Klaster”,  “Nima  uchun?” 

“Qanday?” va b

Grafikli  organayzerlar  (tashkil  etuvchi) 

-   fikriy  jarayonlami 

ko‘rgazmali taqdim etish vositasi.

•   Ma’lumotlami  tarkiblashtirish  va  tarkibiy  bo‘lib  chiqish,  o ‘rga- 

nilayotgan tushunchalar (vokea va hodisalar, mavzular) o ‘rtasidagi aloka 

va  o‘zaro  bog‘liklikni  o‘matish  usul  va  vositalari:  Klaster,  Toifalash 

jadvali, Insert, B/B/B jadvali va b.

•   Ma’lumotlami  tahlil  kilish,  solishtirish  va  taqqoslash  usul  va 

vositalari: T-jadvali, Venn diagrammasi.




•   Muammoni  aniklash,  uni  hal  etish,  tahlil  qilish  va rejalashtirish 

usullari  va vositalari:  “Nima  uchun?”,  “Baliq  skeleti”,  “Piramida”, “Ni- 

lufar  guli”  sxemalari,  “Qanday?”  iyerarhik diagrammasi,  «Kaskad»  tar- 

kibiy-mantiqiy sxema.

N i m a  

uchun 


s x e m a s i 

mavjud  muammoni  keltirib  chiqargan 

sabablarini  aniqlashga  yordam  beruvchi  sxemadir.  Sabab-oqibat  qonu- 

niga asosan  muammoni  keltirib  chiqaruvchi  sabablami  aniqlamay  turib 

muammoni  hal  etish  qiyin.  Muammoning  yechimini  topish  uchun  uni 

keltirib  chiqargan sabablami  aniqlash  va yo‘qotish talab etiladi.  Talaba- 

larda sabab-oqibat qonuniyati  asosida fikr yuritishni  tarbiyalash muhim. 

Ushbu  sxema talabalarda aynan  ana shu  hususiyatni  rivolantiradi.  Talaba- 

larda tizimli, ijodiy, tahliliy mushohada qilish ko‘nikmalarini rivojlantiradi.

“N im a   u c h u n ”  sx em asini  tu zish   q o id asi 

bilan 

tanishadilar.  A lo h id a k ich ik  g u ru h la rd a  m u am m o n i  ifoda- 



laydilar.  “N im a   u c h u n ”  so ‘ro g ‘ini  b e ra d ila r v a   chizadilar, 

shu  savolga  ja v o b   yozadilar.  B u   ja ra y o n   m u am m o n in g  

dastlabki  sab ab i aniqlan m ag u n ich a d av o m  etadi.

K ich ik   g u ru h la rg a   b irlashadilar,  taq qoslaydilar,  o ‘z- 

larin in g   ch izm larin i  to 'ld ira d ila r.  U m u m iy   c h iz m ag a   kel- 

tiradilar.

“ X X I-asr 

v a b o si” 

giyovandlik- 

n in g  k e lib  c h i- 

qish  sabablari

Nima uchun

Y o shlar 

orasida 


giy o h v an d lik  

g a  b erilish 

kuchaydi

'N im a   u c h u n ”

sx em asi —

m u am m o n in g  

d astlabki  sabablarini

an iq lash  b o ‘y ich a 

fik rlar zanjiri. 

T iz im li, ijodiy, 

tah liliy  fikrlashni 

riv o jlan tirad i v a  

faollashtiradi.

B o ‘sh


vaqtning

k o ’pligi

Nima

59



*

Iyerarxiya  diagrammasi 

— oddiy dan  murakkabga,  murakkabdan 

oddiyga o‘tish  usullarini  qo'llash  orqali  ulami  mantiqiy, tanqidiy,  ijodiy 

fikrlashga o‘rgatishga qaratilgan.

Vujudga  kelgan  muammoning  sababini  aniqlash  zarur,  ammo  ana 

shu  muammoni  qanday  yo'llar  bilan  hal  etish  mumkin  degan  savolga 

javob  berishni  o ‘rganish  muhim  vazifalardan  biridir.  “Qanday”  iyerar­

xiya diagrammasi ana shunday hollarda samarali  natija beradi.

“Q anday”  iyerarxiya  diagrammasi  muammo  haqida  butunligicha 

umumiy  tasavvurga  ega  bo‘lishga  imkon  beradigan  savollaming  man­

tiqiy zanjiri  ko‘rinishida namoyon bo‘ladi.

Ketma-ket  ravishda  qanday  savolini  qoMlash  orqali  siz  faqat 

muammoni hal  etishning barcha  imkoniyatlarini tadqiq  ctibgina qolmay, 

balki ulami amaiga oshirish usullarini ham o‘rganasiz.

•   Diagramma  muammoli  darajadagi  savol  bilan  ish  boshlaydi. 

Muammoni  hal  etishning  quyi  darajasi  binnchi  navbatdagi  harakatlar 

ro‘yhatiga mos bo‘ladi.

•   0 ‘ylamay,  baholamay  va  ulami  o‘zaro  solishtirmay  tezlikda 

barcha g‘oyalami yozish lozim bo'ladi.

•   Diagramma  hech  qachon  tugallanmaydi,  unga  yangi  g‘oyalami 

kiritish mumkin boMadi.

•   Agarda savol  sxemada bir qancha “shohlar”da qaytarilsa,  demak 

u  nisbatan  muhimdir.  U  muammoni  hal  etishning  muhim  qadami  bo‘- 

lishi kerak.

•   Yangi g‘oyalami qanday grafik ko‘rinishda qayd etishni o‘zingiz 

tanlab oling (daraxt, kaskad va b.). Bunda muammo shajarasi ko‘z oldin- 

gizda namoyon bo‘ladi.

•   To‘g‘ri  mulohaza  qilish  va  xulosalar  chiqarish  orqali  muam­

moning yechimini topish yengil kechadi.

Qanday?

60



“NDLUFAR GULI” 

chizmasi - muammoni 

yechish vositasi.  0 ‘zida 

nilufar guli ko’rinishini 

namoyon qiladi.  Uning 

asosini to'qqizta katta 

to'rtburchaidar tashkil 

etadi.


Tizimli  fikrlash, tahlil 

qilish k o ‘nikmalarini 

rivojlantiradi va 

faollashtiradi



v

Chizmani  tuzish  qoidasi  bilan  tanishadilar.  Alohida 

kichik  guruhlarda  chizma  tuzadilar:  to ‘rtburchak 

m arkazida  a w a l  asosiy  muammoni  (gloya,  vazifa) 

yozadilar.  Uning  yechish  g ‘oyalarini  esa  markaziy 

to‘rtburchakning  atrofida  joylashgan  sakkizta  to’rt 

burchaklarga  yozadilar.  Markaziy  to ‘rtburchakning 

atrofida 

joylashgan 

sakkizta 

to'rtburchaklarga 

yozilgan  g ‘oyalam i,  atrofda  joylashgan  sakkizta 

to'rtburchaklam ing 

markaziga 

yozadilar, 

y a’ni 


gulning  barglariga  olib  chiqadilar.  Shunday  qilib, 

uning  har  bin  o‘z   navbatida  yana  bir  muammodek 

ko'riladi.

T a’lim - 

tarb iy a  

y o cli b ilan

O 'q u v c h ila r

m a ’naviyatini

kuchaytirish

K om il 


in son 

tarbiyasi

0 ‘quvchiIam i 

o ilasig a v a  

v ataniga 

m a ’suliyatli

Pedagoglar

O rqaii


Turii

m a ’naviy-

m a ’rifiy

tadbirlar

\

B olalar b o ‘sh 



vaqtini nazo rat 

qilish


O ilada

sog'Iom


tarbiya

m uhilini

P ed ag o g lar

orqaii


Ommaviy

axborot


vositalari

orqaii


M ahalla

tarbiyasi

orqaii

O ta-o n  aning 



o ‘z i bolalarga 

n a ’m u n a  

b o’lishi

O ta-o n alar 

orq aii 

-4

O ta-o n alar



orqaii

«Giyohvand 

likning 

oldini olish 

olish

S p o rtg a ja lb  



e tis h  orqaii

Bolalgidan

boshlab

bolalaming

qiziqishlarini

e ’tiborga

K o ‘p

kitoblar


o ‘qish

"N IL U F A R  G U L F  

chizm asi — 

m uam m oni hal qilish 

uchun  m o‘jaIlan g an  

c h o ra la rn i ishlab 

chiqish (lavha) 

G iyohvandlikning 

oldini olish.

61



62


Bosib

turuvchi


bog‘lam

SOVUQ MUOLAJA

“ B aliq skeleti”  chizm asi


Download 15,39 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   49   50   51   52   53   54   55   56   ...   62




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish