B I o L o g I y a



Download 15,39 Mb.
Pdf ko'rish
bet62/62
Sana02.01.2022
Hajmi15,39 Mb.
#309485
1   ...   54   55   56   57   58   59   60   61   62
Bog'liq
Biologiya-oqitish-metodikasi.Кубакова-К

6

  i  


6

  i


ш 

i   4 


6

  iк  .b  6  i   6 



i

2-rasm . Autosom dominant belgi (barmoqlaming qisqa bo‘lishi)ning

shajara bo‘yicha  irsiylanishi.

i

и



in

3-rasm. 


Autosom retsessiv belgi (qoshlaming qo'shilganligi) ning

shajara bo‘yicha irsiylanishi.

Retsessiv  genlar  bilan  boq’liq  belgilar  irsiylanishining  shajarasini 

tuzish  bir  muncha  murakkabdir.  Ota-ona  retsessiv  belgi  bo‘yicha 

y.elerozigota  bo‘lsa,  u  holda  naslda  0,25  yoki  25  foiz  gomozigota 

lur/andlarda  mazkur  kasallik  fenotipda  namoyon  bo‘ladi.  Oilalarda 

bolalar  4  ta  emas,  2  ta  tuq’ilgan  holda,  uni  fenotip  bo‘yicha  aniqlash 

mushkul bo‘ladi.

3. Masala va mashqlar yechish.

Oila shajarasini tuzish bo‘yicha quyidagi masalalami yeching:

1.  Proband  -   o‘ng  qo‘lli  ayol.  Uning  ikkita  singlisi  o‘ng  qo‘lli.

95



Onasini  ikkita  ukasi  va  singlisi  o‘ng  qo‘Ili.  O 'n g   qo‘lli  ayolning  otasi 

chap qo‘lli, uni  singlisi va ukasi chap qo‘lli, boshqa 2 ta ukasi  va singlisi 

o'ng qo'lli. SHajarani tuzing.

Yechilish usuli.

Agar  shajarada  kasallik  ham  erkak,  ham  ayollarda  uchrasa 

autosomaga bog‘liq bo‘ladi.

Agar faqat erkakda, yoki ayolda uchrasa belgi jinsiy xromosomaga 

bog‘liq bo'Iadi.

2.  Rang  ajratish  bo‘yicha  sog‘lom  erkak  va  ayolni  daltonik  o‘g‘li 

va  sog‘lom  ikkata  qizi  bor.  Ulaming  o‘g‘li  tomonidan  nabirasini  ko‘zi 

rang ajrata olmaydi, bitta qizini o ‘g‘Ii daltonik, qizi esa sog‘lom. Boshqa 

qizining  beshta  o‘g‘illari  sog‘lom.  Shu  ma’lumotlarga  asoslanib  oilani 

shajarasini tuzing.

3.  Proband  shabko‘rlik  bilan  kasal.  Uning  2  aka-ukasi  kasal.  Pro- 

bandning  ota  tomonidan  kasallar  bo‘lmagan.  Probandning  onasi  kasal, 

onasining 2 ta singlisi va 2 ta akasi sog‘  bo‘lib, ulaming farzandlari  ham 

sog‘.  Probandning  ona  tomonidan  buvisi  kasal,  buvasi  sog‘,  buvisining 

singlisi ham kasal, akasi sog‘  bo‘lgan. Buvisining otasi,  uning singlisi va 

akasi  ham  kasal  bo‘lishgan,buvisining  bobosi  (otasining  otasi)  ham 

kasal;boboning  akasi  va  akaning  1  ta  qizi  hamda 2  ta o‘g‘li  ham  kasal. 

Probandning  hotini,  hotinining  ota-onasi  va  qarindoshlari  sog‘l0m. 

Probandning oilasida kasal bolalar tug‘ilish ehtimolini aniqlang.

4.  Proband  -  normal(5  barmoqli)  ayol,  uning  5  ta  singlisi  bo‘lib, 

ulardan 2 tasi bitta otalangan tuhumdan, 2 tasi 2 ta zigotadan rivojlangan 

egizaklar.  Opa-singillami  hammasi  olti  barmoqli.  Probandning  onasi 

normal,  otasi  olti  barmoqli,  ona  tomonidan  hamma  ajdodlari  besh  bar­

moqli. Probandning otasida 2 ta akasi va 4 ta singlisi besh barmoqli.  Ota 

tomonidan  probandning  buvasida  beshta  barmoq,  buvisi  esa  olti  bar-



w

moqli.  Buvisining  2  ta  singlisi  olti  barmoqli,  I  ta  opimi  lu  .li  bin пни|И 

Ota  tornonidan  buvasi  va  uning  qarindoshlari  besli  biirmoqll  Лцш 

proband  normal  (  besh  barmoqli) erkak  bilan turmush  qurmi.  unhbu  ollit 

da olti barmoqli bolalaming tug‘ilish ehtimollarini aniqlang.

5. 


Probandni  ranggi  bo'yicha tishlari  normal.  Uni  singlisini  I

im

I



i

I

iii



jigar  rang,  otasini  tishlari  normal  rangli.  Probandni  onasini  7  ta  singll 

sida  tishlar  jigarrangli,  4  ta  ukasini  tishlari  normal  rangli.  Probandni 

onasi  tornonidan  bitta  jigar  rang  tishli  holasi  normal  tishli  kishiga 

trmushga  chiqqan.  Probandni  ona tornonidan  2  ta  tog‘asi  normal  rangli 

tishi  bo‘lgan  ayollarga  uylangan.  Bittasini  ikki  o ‘g ‘il  va  bir  qizi  bor, 

ikkinchisini qizi va bir o‘g‘li bor.

Ulami  hammasida  tishlar  normal  rangli.  Jigarrang  tish  probandni 

ona  tomoni  bo‘yicha  katta  otasida  bo‘lgan.  Katta  onasida  esa,  tishlar 

normal  rangli  boMgan.  Ona  tomoni  bo'yicha  katta  otasini  ikkita ukasi  ( 

va katta onasi) va bu katta onasini  onasi jigarrang tishli,  ulaming yerlari 

normal  rangli  tishli  bo‘lganlar.  Shajara  tuzing.  Irsiylanish  tiplarini 

aniqlang.  Agar proband  shu  belgi  bo‘yicha  geterozigotali  ayolga  uylan- 

sa, uning bolalarini tishlari qanday rangli bo'lishi aniqlang.

Yechilish usuli.

О

III



О

IV

Irsiylanish  tipi  autosom  dominant.  Proband  geterozigotali  ayolga 



uylansa  uning  bolalarini  tishlari  ham  jigarrang,  ham  normal  bo‘lish 

mumkin.


T O PSH IM Q :

1. Berilgan masalalami yechish.

2.  Har  qanday  ihtiyoriy  tanlab  olingan  belgi  bo‘yicha  (ko‘z,  soch 

rangi,  quloq  uchini  osilib  turishi,  silliq  yoki  jingalak  soch)  o(zingizni 

oilangizni shajarasini tuzing.

97



FOYDALANILGAN AD ABIYOT LAR R O Y X A T I:

1.  G ‘ofiirov  A.T.,  Habirova  S.K.  Biologiyadan  sinfdan  tashqari 

mashg‘ulotlar. -  Т.: “0 ‘qituvchi”,  1978.

2.  G'ofurov  A.T.,  Tolipova  J.  Umumiy  biologiyani  o ‘qitishning 

norasmiy usul va shakllari. -  Т.,  1990.

3.  Tolipova J.O., G'ofurov A.T.  Biologiya ta’limi texnologiyalari. 

- Т .:  “0 ‘qituvchi”, 2002.

4.  YoMdoshev J.G‘.,  Usmonov  S.A.,  Pedagogik texnologiya asos- 

lari.  Qo‘llanma. -  Т.: “0 ‘qituvchi”, 2004,  M)4-bet.

5.  Tolipova  J.O.  va  boshqalar.  Botanika  o‘qitish  metodikasi.

5-sinf. -  Т., “0 ‘zbekiston”, 2003, 96-b.

6.  Tolipova  J.O  va  boshqalar.  Botanika  o‘qitish  metodikasi.

6-sinf. -  Т., “0 ‘zbekiston” 2003,  128-b.

7.  Tolipova  J.O.,  G‘ofiirov  A.T.  Biologiyani  o cqitish  metodikasi. 

- Т .:   Sharq. 2004,231-b.

8.  U.Rahmonqulov,  K.Kubakova,  S.Soliyeva.  Dorivor o'simliklar 

haqida  rivoyatlar,  hikoyatlar  va  afsonalar.  Uslubiy  qo‘llanma.  Jizzax. 

Sangzor. 2004.

9.  Fayzullayev S.S, G ‘afurov A.T. “Odam genetikasi” -  Toshkent. 

2011,232 bet.

98



MUNDARIJA

Kiris h................................................. .................................................. .  J

1-mashg‘ulot.  0 ‘quvchilaming  mustaqil  ishlarini  tashkil  o||«i|| 

metodikasi.. 

  ............................................ ................ a

2-m ashg‘ulot.  Botanika  o‘qitishda  o‘quvchilarda  amaliy  ко*nil» 

malami tarkib toptirish  metodikasi...................................................

3-m ashg‘ulot.  Biologik  ta’lim-tarbiya  jarayonida  standarl  ■

 

.1 


nostandart  test  topshiriqlaridan  foydalanish  yo‘Ilarini  o‘rgmn  It 

metodikasi 

........................................

4-mashg‘ulot. 

Biologiyani 

o‘qitishda  o‘quvchilaming 

bllhli 

faoliyatini faollashtirish  metodikasi (keys-stadi metodi asosida)..t|

5-mashg‘uIot.  Biologik  fanlami  o‘qitishning  didaktik  ta’minotid  ui 

foydalanish metodikasi........................................................................

6-mashg‘ulot.  Salomatlikni  asrashda  xalq  tabobatidan  foydalani»»li 

metodikasi 

.................................... ......................... .и г

7-mashg‘uIot.  Botanika  darslarini  topishmoqlardan  foydalangim 

holda o‘qitish metodikasi......................................................................  

32

8-mashg‘ulot.  Biologiyani  o‘qitishda  xususiy  metodik  darajadagi 



pedagogik texnologiyalami qo‘llash metodikasi..............................  

42

9-mashg‘ulot. 



Biologiya 

darslarida 

foydalaniladigan 

lokal 


darajadagi texnologiyalami qo'llash......................................................  

58

10-m ashg^lot. 



Mantiqiy 

о‘yin 


mashqlaridan 

foydalanib 

o‘quvchilarda mustaqil bilim olish ko‘nikmalarini rivojlantirish....... 

66

11-mashg‘ulot.  Darslik  bilan  ishlash  uslublari  (5-sinf  botanika 



darsligi bo‘yicha)................................................................................... 

70

12-mashg‘ulot. 



Biologiyadan 

ommaviy 


tadbirlar 

o‘tkazish  75 

metodikasi “Gullar bayrami” kechasi...................................................

13-mashg‘ulot 

“Yosh 

zoologlar” 



to ‘garagini 

tashkil 


etish  81 

m etodikasi..... 

.............. ................................. .

14-mashg‘ulot. Tirik tabiat burchagi....................................................  



83

15-mashg‘ulot.  Biologiya  (sitologiya  va 
Download 15,39 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   54   55   56   57   58   59   60   61   62




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish