‘£b e k is t 0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi kamilova firuza kuchkarovna kamilov zafarjon kamolovich xalqaro turizm bozori

8.3. Maqsadli bozorni tanlash
Maqsadli bozor — turistik korxona uchun eng mos va manfaatli 
b o ‘lgan, uning marketing faoliyati yo‘naltirilgan bozor segmenti (yoki 
segm entlar guruhi).
Maqsadli bozorning tanlanishiga jiddiy e ’tibor berish lozim, ch un- 
ki korxonaning keyingi faoliyati samaradorligi bunga ko‘proq darajada 
b og‘liq boMadi. Lo‘nda qilib aytganda, bozorning u yoki bu segm enti- 
ni maqsadli sifatda tanlashdan oldin quyidagi savollarga javob berish 
zarur:
— Iste’molchilarning ehtiyojlari va kutishlari qanday?
— Firma ularni qondirishga qodirm i?
— Firma ularni raqobatchilarga nisbatan yaxshiroq qondira oladi-
mi?
— Bunda u q o ‘yilgan maqsadlarga erisha oladimi?
Maqsadli bozorning jam lanishi harakatlarning aniq ketm a-ketligini 
talab etadi.
Bozor segmentining potensiali (salohiyati, iqtidori)ni aniqlash.
Bozorning hammabopligi va aham iyatliligini baholash.
Bozor segmentining o ‘zlashtirish im koniyatlari tahlili.
Bozor segmentining salohiyati uning miqdori yo ko‘rsatkichlari, 
ya’ni hajmi bilan tavsiflanadi. Segment boshlanishidan hajmli b o ‘lishi 
lozimki, toki bozorga kirish va ishlash bilan bog‘liq b o ‘lgan xarajatlar- 
ni qoplash va foyda olish m um kin b o ‘lsin. Bundan tashqari u kel- 
gusida yana o ‘sish istiqbollariga ega bo'lishi lozim.
Turistik korxona uchun bozor segmentiga yetisha olishlikni baholash 
uchun bozorning u yoki bu segmentiga o ‘z m ahsulotini kiritish va

---

harakatlantirish (ilgari surish)ni boshlashning jiddiylik (prinsipial) 
imkoniyati, shuningdek, biror-bir to'sqinlikning bor-yo‘qligi to ‘g‘risida 
axborot olish zarur b o ‘ladi. Segmentdagi iste’molchilar turistik korxona 
tom onidan qoMlaniladigan marketing tadbirlari majmuasi yordam ida 
erisha olinadigan bo‘lishlari shart.
Segmentning ahamiyatliligini baholash iste’molchilarning u yoki 
bu guruhiga bozor segmentiga qarash realligining qandayligini, u asosiy 
birlashtiruvchi belgilar b o ‘yicha qanchalik darajada barqarorligini 
aniqlashni ko‘zda tutadi. Segmentning taklif etiluvchi mahsulotga nis- 
batan b o ‘lgan ehtiyojlari barqarorligini aniqlash lozim b o ‘ladi. Aks 
holda raqobatchilar mustahkam o ‘rnashib olgan (egallab olgan) seg- 
mentga tushib qolishi yoki noaniq yo‘nalishsiz tavsiflarga ega bo‘lgan 
turistik mahsulotni taklif qilish mumkin bo‘ladiki, u mijozlar tom o­
nidan tan olinmay qolishi mumkin.
Bozor segmentining o ‘zlashtirish imkoniyatlarini tahlil qilish jarayoni 
quyidagilarni ko‘zda tutadi:
— tavakkal tahlili;
— asosiy raqobatchilarning joylashuvini aniqlash;
— raqobatchilarning yangi firma paydo b o ‘lishiga nisbatan imkoniy 
javoblarini aniqlash;
— sotuvlar va foydaning imkoniy hajmini rejalash.
Amalga oshirilgan tadbirlar asosida u yoki bu segmentning maqsa- 
di sifatida tanlash to ‘g ‘risidagi yakuniy xulosa qilinadi.
Bozor segmentlarining optim al miqdorini izlashda ikki uslubdan 
foydalaniladi:
— markazlashgan (yo'naltirilgan);
— dispers.