‘£b e k is t 0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi kamilova firuza kuchkarovna kamilov zafarjon kamolovich xalqaro turizm bozori

2 - B O B . J A H O N M O L IY A V IY -IQ T IS O D IY I N Q I R O Z I
S H A R O IT ID A X A L Q A R O T U R I Z M N I
R IV O J L A N T IR IS H Y O ‘L L A R I
2.1. Turizm rivojlanishiga ta ’sir qiluvchi omillar.
2.2. Xalqaro turizm va uning m am lakat iqtisodiyotiga ta ’siri.
2.3. Jahon turizm bozori.
2.4. 0 ‘zbekiston turizmining rivojlanishi.
2.1 . Turizm rivojlanishiga ta ’sir qiluvchi omillar
Xalqaro turizmning rivojlanishi qurilish, zamonaviy aeroport, yo‘llar, 
do‘konlar, kinoteatrlar, shaharlarning farovonligi, yodgorliklar o ‘rnatish 
va hokazolar bilan amalga oshadi.
Turizm bilan chambarchas bog‘liq tarm oqlardan tashqari iqtisodning 
avtomobil sanoati, oziq-ovqat, to ‘qim achilik sanoatlari, kiyim -kechak 
va hokazolar ham o ‘z ta’siriga ega.
M ehm onxona qurilishiga m ablag4 ajratilishi sanoat yuksalishini 
jadallashtiradi.
X orijiy turizm oziq-ovqat san o atig a sezilarli t a ’sir o ‘tkazad i. 
K o ‘pgina tu ristlar q arin d o sh -u ru g ‘ va ta n ish -b ilish la rn ik id a kun 
k echirib, uylarni ijaraga olib yoki xususiy villalarda yashab, m e h ­
m onxona xizm atidan foydalanm aydilar. Xorijiy turistlarning bu toifa- 
si o ziq-o vq at m ahsulotlarini sotib olishga k atta m ab lag‘ sarflay- 
dilar. Misol uchun, fransuzlarning hisobiga ko‘ra, xorijiy turistlarning 
o ziq -ov qat m ahsulotlarini sotib olishga sarflaydigan xarajatlari b u - 
tu n xorijiy turizm dan keladigan foydaning 8,4 % ini tash kil qiladi. 
Bu yerda shuni hisobga olish kerakki, F ransiyaning o ‘zida fran su z­
larning sayohati u qadar m u h im tu sh u m olib kelm as, lek in xorijiy 
say o h atchilarning xarajati m am lakatga k o ‘plab valuta olib keladi. 
Shunday qilib, turistlar iste’m ol bozo rin i kengaytirishni ta lab q ila ­
di. X ususan, Fransiyadagi avtoturizm ning rivojlanishi o qibatid a k atta 
m iqdordagi maxsus yarim tayy or m ah sulotlarn i ishlab ch iq arish g a 
olib keldi.
Avtoturizm haqida to ‘xtalib, shuni ta ’kidlash kerakki, xorijiy tu ­
rizm tushum ining 14,6 %i yog‘-m oy m ahsulotlariga to ‘g ‘ri keladi.
Turizm ning o ‘sishi mamlakat um um iy iqtisodiy o ‘sishining m uhim
om illarid anb o ‘lmish yo‘l qurilishini kengaytirishga turtki b o ‘ladi. F ran - 
siyada 101 ming o ‘rinli 12 turistik m arkazning qurilishi uchun 127

---

yirik yo‘llar qurildi. Bu omillar shuni ko‘rsatadiki, turizm mamlakat- 
dagi sharoitni hamisha rag‘batlantirib turadi.
T urizm ning rivoji oxir-oqibatda jam oat ishlab chiqarishining 
o ‘sishiga, uning tizim larini yaxshilashga, iqtisodiyotning turizmga 
to ‘g ‘ridan to ‘g ‘ri aloqador bo‘lmagan sohalarida ham m ehnat unum- 
dorligining oshishiga ko‘maklashadi.
X a lq aro tu ristik is te ’m ol k o 'p so n li iq tiso d iy ja ra y o n la rn i 
rag‘batlantiradi, noturistik tarm oqlar uchun qo‘shimcha bozorlar ochadi 
va bu bilan ishlab chiqarishning rivojiga, yangi texnologiya qo ‘llashga 
sharoit yaratadi.
Turizmga to ‘g‘ridan to ‘g‘ri aloqador bo‘lmagan sohalarga ham uning 
sezilarli ta ’siri borligini, masalan, Fransiyadagi 10 vazirlikning turizm 
sanoati uchun m a’lum mablag1 ajratishi tasdiqlab turibdi.
H ar tom onlam a xarakterli kuchga ega b o ‘lgan xalqaro turistik 
iste’mol ko'pgina tarm oqlarning kengayishiga olib keladi va bunda 
eng yaxshi to v ard an to rtib to g ‘ ch an g‘i sp orti u ch u n m exanik 
ko‘targichlar ishlab chiqarishigacha ta’sir qiladi.
Turizm ning bu qadar keng rivoji avtomobilning karvon (g‘ildirakli 
uy-pritsep), degan yangi turini vujudga keltirdi. Keyingi yillarda avtomo­
bilning yana bir ajoyib turi — kemping-karov (sintetik va oshxona 
jihozli o ‘ziyurar uy) kashf etildi.
D engiz b o ‘ylaridagi turistik markazlarning paydo bo ‘lishi yaxta, 
parusnik, kater kabilarni, tog‘ turizmining rivoji esa tog‘ chang‘i jihoz- 
larini ko‘paytirishni taqozo etadi.