‘£b e k is t 0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi kamilova firuza kuchkarovna kamilov zafarjon kamolovich xalqaro turizm bozori

Jahon bo‘yicha mehmonxona o ‘rinlari soni bilan yetakchilik
qilayotgan mamlakatlar
O 'rin
M amlakat
Jahon um um iysidagi 
hissasi
1
AQSH
24,1
2
Yaponiya
9,0
3
Italiya
5,6
4
G erm aniya
5,1
5
Xitoy
4,7
6
Fransiya
3,4
7
M eksika
2,6
8
K anada
2,1
9
Tailand
1,8
10
G retsiya
1,8
11
Avstriya
1,8
12
Indoneziya
1,5
13
A vstraliya
1,1
14
Rossiya
1,0
15
Turkiya
1,0
16
Argentina
1,0

---

3.2. Turistik bozor ahvoli
Jahon turizm tashkiloti m a’lum otlariga binoan, 2000-yildan so‘ng 
d u n y o bo ‘yicha xalqaro sayohatga chiquvchi turistlarning aksariyati 
asosan avtomobil yo‘llaridan (50 foiz) va havo transportidan (40 foiz) 
foydalanar ekanlar. Suv orqali sayohatga chiquvchilar 7 foizni, tem iryo‘l 
orqali sayohatga chiquvchilar 3 foizni tashkil etishayapti.
M intaqalar b o ‘yicha keltirilgan m a’lumotlarga e ’tibor beriladigan 
b o ‘lsa, havo transporti va avtomobil transportidan foydalanish dunyo- 
n ing barcha m intaqalarida m ashhur b o ‘lsa, tem iryo‘lning mashhurligi 
h alig a ch a Y evropada saqlanib qolgan (Y evropa b o ‘yicha am alga 
oshirilgan sayohatlarning 5 foizi tem iryo‘1 transportiga to ‘g ‘ri kelsa, 
O^rta Sharq m am lakatlarida 0 foizni tashkil etadi). Osiyo va Okeaniya 
m intaqasidagi xalqaro sayohatlarning 10 foizi suv transportiga to ‘g ‘ri 
kelsa, 0 ‘rta Sharq mamlakatlari va Amerika mintaqasida 5 foizni tashkil 
etadi.
100 yil oldin joylashtirish korxonalarining atigi ikki turi — boy- 
badavlatlar uchun dabdabali otellar va qolganlar uchun hovli-joylar 
m avjud b o ‘lgan b o ‘lsa, endilikda xohishiga va c h o 'n ta k k a to ‘g ‘ri 
keladigan istalgan turdagi joylashuv punktlarini topsa b o ‘ladi.
U m um an, jah on m ehm onxona fondida 2 asosiy guruhni ajratish 
m um kin:
• doimiy istiqomat qilinadigan m ehm onxonalar (am alda hali un- 
c h a ko‘p tarqalm agan);
• vaqtincha istiqomat qilinadigan m ehm onxonalar. U lar quyida- 
g ich a taqsimlanadi:
1) tranzit m ehm onxonalar; qisqa vaqtda istalgan mijozga xizmat 
ко ‘rsata oladi;
2) rasmiy m ehm onxonalar; rasmiy tash rif va xizm at safarlariga 
kelganlarga xizm at ko‘rsatadi;
3) dam olish uchun moMjallangan m ehm onxonalar (turistik, kurort).
Ushbu m ehm onxonalarda ham m a mijozlarga xizmat qilish uchun
b ir xilda majburiy bo‘lgan talablar mavjud b o ‘lib, ularga joylashish 
ucliun sharoit yaratish, oziq-ovqat va m aishiy xizmat ko‘rsatish kiradi.
Rasmiy va hordiq chiqarishga m o ‘ljallangan m ehm onxonalar m i- 
jozilarga xizmat ko‘rsatishda butunlay aniq va o ‘ziga xos xarakterli 
talablari borligi, shuningdek, m a’lum xususiyatlari va tuzilishi bilan 
farqlanadi (chizmaga qarang).
Rasmiy m ehm onxonalarga odatda quyidagi talablar q o ‘yiladi:

---

• m a’muriy binolar va shahar markaziga yaqin bo‘lgan jo y d a , lekin 
dam olish uchun ko‘kalamzorlashtirilgan va sport maydonlari b o ‘lishi 
shart emasligi;
• nom er fondida bir kishilik xonalarning mavjudligi, x onaning 
kunduzi ishlashiga qulayligi va kichik yig‘ilishlar o'tkazishga im koni- 
yati borligi;
• nomerda «ish zona» sining tashkil etilganligi, uni tashq i m uhit- 
dan ajratish.
Bunday mehm onxonalarda yashaydiganlar jam oat xonalari tashkil 
qilishni ham talab qilishlari mumkin. Birinchidan, yig‘ilish, k o ‘rgazma 
va shunga o'xshash tadbirlarni o ‘tkazishga joy bo ‘lishi k erak. Ik- 
kinchidan, majlislar zali yoki ko‘cha tom ondan qo‘shimcha kirish joyi 
b o ‘lgan ko‘p maqsadli xonalar b o ‘lishi (yig‘ilish, banket va b. o ‘tkazish 
uchun) lozim.
U chinchidan, m ehm onxonada telegraf, telefaks, nusxa k o ‘chirish 
va ko‘paytirish apparatlari, shuningdek, moliyaviy ta ’minot xizm atlari 
ishlashi kerak.
Hordiq chiqarishga m oijallangan mehmonxonalarga qo'yiladigan 
talablar rasmiy m ehm onxona tizim idan quyidagi tomonlari b ila n farq- 
lanadi:
— shovqinli shahar markazlaridan uzoqdagi ko‘kalamzorlashtirilgan 
hududlarda joylashganligi;
— hordiq chiqarish va sport bilan shug‘ullanish joylarining mavjud­
ligi. Jahon amaliyotida bir uxlash joyining o ‘lchami 150—250 m kv. ni 
tashkil etadi;
— turistik m ehm onxonalarning nom er fondida 2 kishilik xonalarga 
b o ‘lgan talab o ‘sib borm oqda — uning umumiy nomerlari nom erlar 
sonining 80— 90% ini tashkil qiladi;
— N om erning ichki tashkil etilishi hordiqning aniq shakliga ko‘ra 
aniqlanadi. M asalan, kurort mehmonxonalarida uxlash joyi yoki dam
olish zonasining nafaqat nom erda, balki balkon, lodjiya va ayvonda 
ham tashkil qilinishi xarakterlidir.
Oilaviy hordiq m ehm onxonalarida esa nom erda dazm ollash, quri- 
tish moslamalari va kichik oshxona ham bo‘lishi talab qilina-di.
Turistik m ehm onxonalardagi nom erlar m ehm on kutisli va kun- 
duzgi muloqot joyi shaklida ham bo'ladi. N om er kichkina bo‘lsa, mebel 
va uxlash o'rn in i kichraytirish m um kin b o ig a n jihozlar egallaydi.

---