B abdullayeva, M. Usmonbayeva, O’. Asqarova, F. Ehsonova, S. Hakimov

 
Burch 
– shaxsning oila, jamoa, jamiyat, davlat, Vatan yoki biror shaxs oldidagi 
majburiyatini,  shuningdek,  muayyan  faoliyat  (kasbiy  faoliyat)ni  bajarishdagi 
javobgarligini anglatuvchi axloqiy tushuncha. 
 
Buzg’unchi  g’oya 
–  uyushma,  oqimlar  tomonidan  faoliyat  yo’nalishi  sifatida 
tanlangan va umuminsoniyat hayotiga xavf soluvchi, ijtimoiy taraqqiyotni tanazzulga 
olib boruvchi, ijtimoiy subyektlarning hukmronlikka intiluvchi kuchlarga tobe, qaram 
bo’lishini  ta’minlovchi  qarash,  ta’limot.  Bu  kabi  g’oyalar  odatda  ijtimoiy 
subyektlarda  vahima,  qo’rquv  uyg’otadi,  pessimistik  (tushkunlik)  kayfiyatini  paydo 
qiladi,  oliy  qadriyatlarni  toptaydi,  taraqqiyotni  qoralaydi,  turli  millatlar  o’rtasida 
o’zaro adovatni uyg’otadi, milliy va etnik nizolarni keltirib chiqaradi, aholi, ayniqsa, 
yoshlarning  ruhan  hamda  jismonan  nosog’lom  bo’lishlariga  sabab  bo’ladi.  Terror, 
fanatizm  (biror  bir  g’oyaga  ko’r-ko’rona,  o’zlikni  unutish  darajasida  berilish), 
irqchilik,  buyuk  davlat  shovinizmi,  agressiv  millatchilik,  diniy  adovat,  ma’naviy 
buzg’unchilik,  axloqsizlik,  nashavandlik  va  b.  buzg’unchi  g’oyalarning  yetakchi 

---

 
43 
asoslari sanaladi. Anglanganidek, buzg’unchi g’oyalar insoniyat hayotiga xavf solish 
bilan birga jamiyat hayotini izdan chiqaradi, kishilik munosabatlariga zarar yetkazadi. 
SHu  sababli,  aholi,  ayniqsa,  yoshlarda  buzg’unchi  g’oyalarga  ishonchning  yuzaga 
kelishi,  ularning  ta’siri  doirasiga  tushib  qolishlarining  oldini  olish  muhim  ijtimoiy 
vazifadir.  Jamiyatda  mafkuraviy  bo’shliqning  yuzaga  kelishiga  yo’l  qo’ymaslik, 
millat  va  umuminsoniyat  manfaatlar  uyg’unligi  asosida  milliy  g’oyani,  mafkurani 
shakllantira  olish  yuqorida  qayd  etilgan  ijtimoiy  vazifani  hal  etishning  eng  to’g’ri 
yechimi  hisoblanadi.  “Vayronkor  g’oya”  tushunchasi  ham  “buzg’unchi  g’oya” 
atamasining sinonimdir.