B abdullayeva, M. Usmonbayeva, O’. Asqarova, F. Ehsonova, S. Hakimov

Tarbiya    jarayonini  texnologiyalashtirish
  –  aniq  maqsadga  va  ijtimoiy 
g’oyaga  asoslanib,  o’quvchilarda  ma’naviy-axloqiy  sifatlarni  shakllantirishga 
yo’naltirilgan pedagogik faoliyatning tashkiliy-texnologik  jihatdan uyushtirilishi. 
 
Tarbiyalash
 – tarbiya  jarayonini  muntazam, izchil ravishda tashkil  etish  orqali 
bolalar,  o’smirlarni  ma’naviy-axloqiy,  jismoniy  va  estetik  jihatdan  kamol  (voya)ga 
yetkazish.    
 
Tarbiyalovchi  vaziyat
  –  tabiiy  ravishda  sodir  bo’ladigan  yoki  sun’iy  hosil 
qilinib, shaxsda u yoki bu ma’naviy-axloqiy sifat, xulq-atvor, ko’nikma,  malakalarni 
shakllantirishga yo’naltiriladigan holat, sharoit.   
 
Tarbiya  maqsadi
  –  muayyan  o’qituvchi  (pedagog,  tarbiyachi)  tomonidan 
o’quvchi (talaba, tarbiyalanuvchi)ga hayotiy tajribani uzatish, unda ma’lum ijtimoiy-
axloqiy, jismoniy, estetik va b. sifatlarni hosil qilishga oid yetakchi g’oya, muddoa.
 
U 
ijtimoiy  buyurtma  asosida  belgilanadi.  Unda  eng  oddiy  harakatdan  tortib,  to  keng 
ko’lamli ijtimoiy harakatni tashkil etishdan iborat jarayonning mohiyati yoritiladi. U 
umumiy  va  individual  xarakter  kasb  etadi.  Tarbiya  maqsadi  eng  oddiy  harakatdan 

---

 
184 
tortib  to  keng  ko’lamli  davlat  dasturiga  muvofiq  muayyan  maqsadga  yo’naltiriladi. 
Turli zamon va makonda ijtimoiy tarbiya mohiyatan turlicha ifodalab kelingan bo’lib, uning 
mazmuni  ijtimoiy  maqsadlardan  kelib  chiqib  asoslangan.  Maqsadsiz,  ma’lum  g’oyani 
ifoda  etmaydigan  tarbiya  bo’lmaydi.  Tarbiya  maqsadi  asosida  uning  mazmuni 
asoslanib, maqsadni amalga oshirishga xizmat  qiluvchi metod va usullar aniqlanadi. 
Tarbiya  maqsadini  belgilash  pedagogikaning  dolzarb  masalalaridan  biri  sanaladi.  U 
umumiy  va  individual  xarakterga  ega  bo’lishi  mumkin.  Tarbiya  jarayoni  umumiy 
ijtimoiy maqsadni hal etishga yo’naltiriladi va aniq vazifalar tizimi sifatida namoyon 
bo’ladi. Shunga ko’ra tarbiya maqsadi tarbiya jarayonini tashkil etishda hal etiladigan 
vazifalar  tizimidir.  Tarbiya  maqsadining  shakllanishida  ko’plab  obyektiv  sabablar 
yetakchi  rol  o’ynaydi.  Organizmning  fiziologik  yetilish  qonuniyatlari,  insonning 
ruhiy  rivojlanishi, falsafiy  va  pedagogik  fikrlar  yutug’i, ijtimoiy  madaniyat  darajasi, 
milliy mafkura g’oyalari maqsadga umumiy yo’nalish beradi.