B. A. Xakimov biologiya fanidan masalalar

aa
)ining uchrash chastotasi 75 % ga yoki ¾ ga teng bo‗lsa, 
bu chatishtirishdan hosil bo‗lgan avlod genotipik nisbat qanday bo‗ladi?
Ishlanishi: 
Oddiy monoduragay chatishtirish o‗tkazganimizda Aa x Aa chatishtirishdan 
olinadigan genotipik nisbat 1 : 2 : 1 bo‗lar edi. Bu yerda esa masala quyidagicha ishlanadi: 
Aa x Aa
♂ 
♀
A 
¼ 
a 
¾
A 
¼ 
AA 
1/16
Aa 
3/16 
a 
¾ 
Aa 
3/16
aa 
9/16 
Demak bu yerda: 
AA 
- 1; 
Aa 
- 6; 
aa 
- 9, ya‘ni 1 : 6 : 9 nisbat. 
Masala: 
Populatsiyada 
A 
va 
a 
genlarining nisbati mos ravishda 0,8 va 0,2 ga teng. Shu 
populatsiyada ikki geterozigotali organizm chatishtirildi va 1800 ta organizm olindi. Gomozigota 
va geterozigta organizmlarning o‗zaro nisbatini toping.
Ishlanishi : 
Genlarning uchrash chastotasi Xardi-Vaynberg qonuni tenglamasi 
bo‗yicha topiladi: 
p2 + 2pq + q2 = 1 
Bu yerda 
p 
dominant gen chastotasi; 
q 
retsessiv gen chastotasi. 
Berilgan masalada A = 0,8; a = 0,2 ga. 
Yuqoridagi tenglama bo‗yicha : 
p2 + 2pq + q2 = 
0,82 + 2 × 0,8 × 0,2 + 0,22 = 0,64 + 0,32 + 0,04 = 1 
Demak AA = 0,64 (64%); Aa = 0,32(32 %); aa = 0,04 (4 %). 
1800 ta avlodning 100% deb oladigan bo‗lsak, quyidagi nisbat chiqadi: 
1800 — 100% 
x — 64% 
Masala: 
Dengiz cho‗chqalarida junining kaltaligi (A) uzunligi (a) ustidan dominantlik qiladi. 
Dengiz cho‗chqalarining populatsiyasida 
A 
gen uchrash chastotasi 60 %, 
a 
genniki esa 40 %. 
Populatsiyada 3600 ta individ bo‗lsa, nechtasining juni kalta gomozigota(1), nechtasining juni 
uzun(2), nechtasining juni kalta geterozigota(3) ? 
Ishlanishi : 
Bu masalada ham Xardi-Vaynber qonuni formulasidan foydalanib quyidagi tenglikni 
chiqaramiz: 
0,62 + 2 × 0,6 × 0,4 + 0,42 = 1 
Bundan 0,36 + 0,48 + 0,16 = 1 chiqadi. Demak AA = 36 %; Aa = 48 %; aa = 16 %. 
3600 ta individni 100 % deb olsak, masalani sharti bo‗yicha quyidagi natija chiqadi: 
1) 3600 — 100% 
x — 36%