B. A. Xakimov biologiya fanidan masalalar

8.23.Modifikator genlar 
Braxidaktiliya kasalligining barmoqlar kamroq qisqarishidan tortib ko‗proq qisqarishigacha 
bo‗lgan shakllari bor. Barmoqlari qisqa odamlar geterozigota genotipgaega. Ushbu mutatsiyaga 
uchragan odamlar shajarasini o‗rganish tufayli bu belgi fenotipda asosiy va modifikator genlari 
shtirokida namoyon bo‗lishi aniqlandi. Modifikator retsessiv genlar(n) gomozigota holatdabo‗lsa, 
barmoqlarning keskin qisqarishiga olib keladi. Modifikator genlarning dominant alleli(N) 
gomozigota holatda barmoqlarning kamroq qisqarishiga olibkeladi, geterozigota holatda esa 
o‗rtacha qisqarishiga sababchi bo‗ladi. Shunga ko‗ra barmoqlari kamroq qisqargan ayol va 
barmoqlari qisqarmagan modifikatorgenlari geterozigotali erkak nikohidan kasal farzandlarning 
tug‗ilish ehtimoli(%) qanday?
P ♀BbNN x ♂bbNn 
/ \ / \ 
G BN bN. bN bn 
♀\♂| bN | bn 
BN | °BbNN | °BbNn 
bN | bbNN | bbNn 
4 ta -----100% 
2 ta -----X=50%

---

151 
Xakimov Bahodir Absamatovich 91 971 61 42
8.24.Xardi –Vaynberg qonuni bo„yicha masalalar ishlash 
 
1908-yil ingliz matematigi Godfri Xarold Xardi va nemis vrach – genetigi VilgelmVaynberg bir-
biridan mustaqil ravishdan qonun yaratishdi. Bu qonunga binoan populatsiyada gomozigota va 
geterozigota organizmlarni tarqalishini algebraik formula bo‗yicha xisoblab topish mumkin. 
Dominnat allel (A) uchrash chastotasi 
p 
bilan, retsessiv allel(a)ning uchrash chastotasi esa 
q 
bilan 
belgilanadi. Populatsiyada bu allellarning uchrash chastotasini quyidagi formula bilan aniqlanadi: 
p + q = 1 (yoki 100%). 
Panmiksiya yuz beradigan populatsiyalarda bu gametalarning uchrash ehtimolligini genotiplar 
nisbatiga qarab aniq hisoblash mumkin. 
Birinchi avlod fenotipi
Dominant
Dominant 
Birinchi avlod genotipi
Aa
x
Aa