B. A. Xakimov biologiya fanidan masalalar

1900-yil 
―
genetikaga asos solingan yil” 
hisoblanadi. 
G.Mendel birinchi marta irsiyat qonuniyatlarini o ‗rganishda duragaylarni tahlil qilish (ma‗ 
lum belgilari bilan farq qiluvchi organizmlarni chatishtirish) usulini qo'lladi. Mendel 
zamondoshlaridan 
farq 
qilib, 
belgilar 
yig'indisini 
emas, 
balki avvaldan o'rganish uchun tanlab olingan ayrim belgilarning nasldan naslga o‘tishini 
o‘rgandi. Olingan natijalariga 
statistik tahlil usulini 
qo'lladi.

Bir-birini istisno etuvchi bir juft belgilari bilan farq qiluvchi organizmlarni duragaylash 
monogibrid chatishtirish 
deyiladi. 

Ikki juft bir - birni inkor e tuvchi belg ila ri bilan farq qiluvchi organizmlar 
chatishtirilsa 
digibrid 

Ko‘p belgilari bilan farq qiluvchi organizmlar chatishtirilsa 
poligibrid 
chatishtirish deyiladi.

---

115 
Xakimov Bahodir Absamatovich 91 971 61 42
8.2.Masalalar yechishda qo`llaniladigan simvollar 
 
P - 
(lotincha ―Parentale‖-ota-ona degan so`zlarning bosh harflari). 
Fb- 
bekkros (taxliliy 
chatishtirish) 
F
1 
F
2 
F
3 - ( lotincha ―Filia‖-bolalar, farzandlar degani). 
X
- X xromosoma 
♂ -ota organizmi. Marsning qalqoni nayzasi bilan. 
Y
- Y xromosoma 
♀ 
- ona organizmi Venera Zuhrosi ko`zgusi. 
G 
- (gametalar, jinsiy hujayralar). 
x 
- (chatishtirish belgisi). 
A
- dominat belgi. (AA –dominat gomozigota) 
a 
–retssesiv belgi. (aa- retssesiv gomozigota) 
Atamalar 
Fenotip 
- organizmlarning barcha tashqi belgi xususiyatlari (teri rangi,soch, quloq yoki burun 
shakli, gullarning rangi emas balki biokimyoviy (oqsilning tuzulishi, fermentning faolligi, qondagi 
gormonlar konsentratsiyasi va va boshqalar). Gistologik (hujayraning shakli, to`qimalarning va 
organlar tuzilishi) Anatomik (tana tuzilishi, organlar joylashivu) belgilari ham kiradi.