Азотнинг табиатда айланиши

47.. Рекомбинант оқсилли вакциналар ишлаб чиқариш.
Rekombinant yoki tozalangan oqsil vaktsinalari geterologik ekspressiya tizimida (masalan, bakteriyalar yoki xamirturush) ishlab chiqarilgan yoki patogen organizmning katta miqdoridan tozalangan protein antijenlaridan iborat. Emlangan odam oqsil antijeniga antikor ishlab chiqaradi va shu bilan uni kasallikdan himoya qiladi.
Gepatit B vaktsinasi virusning sirt oqsilini ("sirt oqsili geni") hosil qiluvchi qismini olish va uni bakterya hujayralariga joylashtirish orqali amalga oshiriladi. Bakterya hujayralari keyinchalik vaktsina qilish uchun ishlatiladigan oqsilning ko'plab nusxalarini ishlab chiqaradi. Vaktsinadagi sirt oqsili bolalarga qilinganda, ularning immun tizimlari gepatit B virusi infektsiyasidan himoya qilishni ta'minlaydigan immunitet reaktsiyasini yaratadi.

48. .Вирусли векторларга асосланган вакциналар
Virusli vektorga asoslangan vaktsinalar ko'pgina an'anaviy vaktsinalardan farq qiladi, chunki ular aslida antijenlarni o'z ichiga olmaydi, balki ularni ishlab chiqarish uchun tananing o'z hujayralaridan foydalanadi. Ular buni o'zgartirilgan virus (vektor) yordamida antigenning genetik kodini, virus yuzasida topilgan COVID-19 oqsillarini inson hujayralariga etkazish orqali amalga oshiradilar. Hujayralarni yuqtirib, ularga ko'p miqdorda antigen ishlab chiqarishni buyurib, keyinchalik immun javobni qo'zg'atadi, vaktsina ma'lum patogenlar - ayniqsa viruslar bilan tabiiy infektsiya paytida sodir bo'ladigan narsalarni taqlid qiladi. Bu T hujayralari tomonidan kuchli hujayrali immunitet reaktsiyasini qo'zg'atish, shuningdek, B hujayralari tomonidan antikorlarni ishlab chiqarish afzalligi bor. Virusli vektorli vaktsina misoli Ebolaga qarshi rVSV-ZEBOV vaktsinasidir.

49. mRNK асосланаган вакциналар олиш
.
mRNK vaktsinalari virusli oqsilga mos keladigan mRNK bo'lagini, odatda virusning tashqi membranasida joylashgan oqsilning kichik bir qismini kiritish orqali ishlaydi. (mRNK vaktsinasini olgan shaxslar virusga duchor bo'lmaydilar va ular vaktsina bilan kasallanmaydilar.) Ushbu mRNK sxemasidan foydalanib, hujayralar virus oqsilini ishlab chiqaradi. Oddiy immunitet reaktsiyasining bir qismi sifatida immunitet tizimi oqsilning begona ekanligini tan oladi va antikorlar deb ataladigan maxsus oqsillarni ishlab chiqaradi. Antikorlar individual viruslarni yoki boshqa patogenlarni tanib, ularga yopishib, patogenlarni yo'q qilish uchun belgilash orqali tanani infektsiyadan himoya qilishga yordam beradi. Antikor ishlab chiqarilgandan so'ng, organizm patogendan xalos bo'lganidan keyin ham tanada qoladi, shuning uchun immunitet tizimi qayta ta'sirlanganda tezda javob berishi mumkin. Agar odam mRNKga qarshi emlashdan keyin virusga duchor bo'lsa, antikorlar uni tezda tanib olishi, unga biriktirilishi va jiddiy kasallikka olib kelishidan oldin uni yo'q qilish uchun belgilashi mumkin.
50. ДНК асосланган вакциналар олиш.

DNK vaktsinasi - bu immunitet reaktsiyasini qo'zg'atish mexanizmi sifatida ma'lum bir antigen - kodlovchi DNK ketma-ketligini organizm hujayralariga o'tkazadigan vaktsina turi . [1] [2]