Azot (I, II va IV)-oksidlarini olinishi va xossalari. Nitrit kislotasi olinishi va xossalari. Nitrat kislotasining olinishi va xossalari

Nitrat kislotasining xossalari.

(Tajribalar mo‘rili shkafda o‘tkazilsin.)
1-tajriba. Qizdirilganida parchalanishi. Probirkaga oldingi tajribada olingan nitrat kislotasidan 1-2 ml quying va uni shtativga tik holda o‘rnating. Kislotani kuchsiz qizdiring. Probirkani qisqichda ushlab turib cho‘g‘ tuting. Nima kuzatildi? HNO₃ ning parchalanish reaksiyasini yozing.
2-tajriba. Konsentrlangan nitrat kislotasini metallarga ta’siri. Bitta probirkaga bir bo‘lak rux, ikkinchisiga qalay soling va so‘ngra konsentrlangan nitrat kislotasidan quying. Qanday gaz ajraladi? Ikkinchi probirkada H₂SnO₃ hosil bo‘lishini e’tiborga olgan holda reaksiya tenglamasini yozing.
3-tajriba. Suyultirilgan nitrat kislotasini metallarga ta’siri. Probirkaga ozgina temir kukunidan yoki qirindisidan soling va unga o‘rtacha suyultirilgan HNO₃ eritmasidan quying. Qanday gaz ajraladi? Reaksiya tenglamasini yozing.
Bitta probirkaga rux bo‘lagidan, ikkinchisiga qalay bo‘lagidan soling va ikkalasiga ham kuchli suyultirilgan HNO₃ eritmasidan quying. Bir necha daqiqa mobaynida suyuqlikni chayqating, eritmani boshqa idishga quyib, unda NH₄⁺ ioni borligini isbotlang. Reaksiya tenglamasini yozing.
4-tajriba. Alyuminiyni «bug‘lanayotgan» nitrat kislotasida passivlanishi.
Probirkaga ozroq 2 n HCl eritmasidan quying va unga alyuminiy bo‘lagidan soling. Nima kuzatildi? So‘ngra alyuminiyni kislotadan chiqarib olib, suv bilan yuving, filtr qog‘oz bilan artib, tajribada olingan HNO₃ ga tushuring. 3-4 daqiqadan so‘ng alyuminiyni ehtiyotlik bilan olib, suv bilan chayqatmasdan yuving va yana HCl ga tushiring. Reaksiya tenglamasini yozing.
5-tajriba. Konsentrlangan nitrat kislotasini metallmaslarga ta’siri.
Chinni kosachaga ozroq konsentrlangan HNO₃ quying, oltingugurt bo‘laklaridan bir bo‘lagini solib qizdiring. Qanday xodisa ro‘y beradi? Suyuqlik sovigandan so‘ng uni suvli probirkaga quying va unda H₂SO₄ borligini aniqlang. Reaksiya tenglamasini yozing.
6-tajriba. Nitrat kislotasining murakkab moddalarga ta’siri.
Probirkaga ozroq suyultirilgan HNO₃ olib qizdiring va unga Kipp apparatida olingan H₂S oqimini o‘tkazing. Nima kuzatildi? Kuzatilgan xodisani izohlang. Reaksiya tenglamasini yozing. Nitrat kislotasi qanday vazifani bajaradi?
Probirkaga ozroq mis (II) sulfid (CuS) soling va 1-2 ml konsentrlangan HNO₃ quying. CuS ni erishini tushuntiring. Reaksiya tenglamasini yozing.
Bir necha konsentrlangan HNO₃ kislota tomchisini ozroq lakmus yoki fuksin eritmasiga quyib chayqating. Nima kuzatildi? Izohlang.
7-tajriba. Organik moddalarni nitrat kislotasida parchalanishi.
Sherst matoga konsentrlangan HNO₃ dan shisha tayoqchada bir tomchi tushuring. Matoga nima bo‘lishini kuzating. Ro‘y bergan xodisani izohlang.

12.