Азим ҳожиев ўзбек тили сўз ясалиши

-(и)ш
аффиксли иш оти шаклида қўлланади: 
механизация-
лаштирилган, механизациялаштириш
каби. 
-лаштир
аффикси 
жуда сермаҳсул феъл ясовчи бўлиб, ҳозирда ҳам унинг ёрда- 
мида янги-янги феъллар ясаляпти. Қуйидаги мисоллар бунинг 
далилидир: 
Акциялаштиришни жадаллаштириш нималарга боғ-
лиқ?( ,Ҳалқсўзи“газ.) ... иқтисодийвахўжаликфаолияти маф-
куралаштиришдан узил-кесил холи қилинган. ( ,ўзб. овози“газ.)
Мактаб психология ва ўқитувчи фаолиятини узвийлаштиришга
ундайди. (,№аьрифат “газ.) Республикада савдони эркинлашти-
риш чора-тадбирлари тўғрисида. ( ,ўзб. овози“ газ.)
... 
давлат
корхоналарининг фаолиятини тижоратлаштириш ҳисобига
рйқобат муҳитини вужудга келтириш. ( ,Ҳалқ сўзи “ газ.)
Феъл ясалиши ҳақидаги сўзимизнинг бошида айтдикки, 
айрим феъл ясовчилар (ўнлар атрофида) ҳозирда сўз ясаш 
вазифасини тўхтатган, маҳсулсиз аффиксга айланган: 
-а (гул-
дура
), 
-и
(
бойи, тинчи), -илла
(
гурилла, чирсилла
), 
~(а)р (оқар,
кўкар), ~(а)й (сарғай, кўпай), -т (тўлат, беркит)
ва бошқалар. 
Буларнинг маҳсулсиз аффиксга айланишининг сабаблари бор, 
албатга. Бу ҳақца тўхташни мақсад қилиб қўйганимиз йўқ. 
Фақат шуни айтмоқчимизки, булар бошда ҳам сермаҳсул сўз 
ясовчи бўлмаган. Уларнинг саноқли сўзлар таркибида мав- 
жудлиги ҳам шундан далолат беради. Айримлари эса бири 
иккинчисининг фонетик варианти ҳисобланади. Масалан, 
сарғай, қорай
феълларидаги 
-й
феъл ясовчи 
-р
аффиксидан 
келиб чиққан 
(сариқ+ар
> 
сарғар
> 
сарғай)
ва ҳоказо.