Азим ҳожиев ўзбек тили сўз ясалиши

-лантир
аффикси сермаҳсул 
ясовчидир. Бу аффикс, асосан, сифатлардан, аниқроғи, 
-сиз
аффиксли сифатлардан феъл ясайди ва бу феъллар шахс ёки 
нарса-предметда сўз ясалиш асосидан англашилган белги, 
ҳолат, хусусият ва шу кабиларни юзага келтириш, шундай 
белги хусусият ёки ҳолатли қилиш маъносини билдиради: 
,/Ьмагель А “ номли ярешрат ҳам бўлиб, унинг таркибида
мавжуд анестезин маҳаллий оғриқсизлантирувчи ҳисобланади.
( „Тошкент оқш. “ газ.) Масалан ... чигитни туксизлантириш
учун электроника институти тайёрлаган машина ... фойда
келтирмоқда. (Газетадан)
Шуниси характерлики, 
-лантир
аффикси ёрдамида ҳосил 
кдлинган феълларнинг кўпчилиги рус тили таъсирида, рус 
тилидан таржима натижасида юзага келган феъллардир. 
Булар, асосан, илм-фан, техника ва фаолиятнинг бошқа соҳа- 
ларига оид иш-ҳаракатларни билдиради ва улар асосида шу
160
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

%
соҳага оид терминлар ҳам ясалади. Масалан, 
баргсизлантириш,
нервсизлантириш, юқумсизлантириш, гувоҳлантириш, шўрсиз-
лантириш
каби. 
Кундалик тарбиявий ишлар унун мастерларни
маънавий ва моддий рағбатлантиришга кўпроқ эътибор бера
бошладилар. ( „Тош. ҳақ. “ газ.)
— 
Полиомиелитга қарши ва
кучсизлантирилган
— (вакцина) — 
полиомиелит касаллигининг
аввалдан вируссизлантирилган тирик вирусларини сақлаган
препарат. Табиий касалликка қарши иммунитет беради.
( „Русча-ўзбекча медицина луғати“, 1962)
Юқоридаги мисолларга эътибор берилса, шу ҳодисани 
сезиш мум[кинки, 
-лантир
аффикси ёрдамида ясалган 
сўзлардан (умуман,