Азим ҳожиев ўзбек тили сўз ясалиши

-ш
аффикслари бирлиқца феъл ясовчи (қўшма аффикс) 
ҳисобланади ва унда феъл ясовчи 
-ла
ва ҳаракат номи 
шаклини ясовчи 
-ш
аффиксига хос хусусият сезилиб туради.
Бу ўринда яна бир нарсани кўрсатиб ўтиш керак бўлади, 
яъни юқоридаги каби (
механизация, автомат, ихтисос
каби) 
сўзлардан 
-лаш
аффикси ёрдамида ясалган феълларнинг 
-ган
аффиксли сифатдош шаклида қўлланиш ҳоллари уч- 
райди: 
электрлашган ва радиолашган хўжалик, ихтисослашган
ҳар бир саноат тармоғи
каби: 
Сигир соғишдан тортиб, уларни
қашлашгача, ҳатто мол турган полни тозалаш ҳам машина-
лашган. (А. Мираҳмедов)
Бу мисоллардаги 
радиолашган,
ихтисослашган, машиналашган
феълларидаги 
-лаш
аффикси 
ҳам қўшма аффикс. Лекин у феъл ясовчи 
-лаш
3 аффикси 
эмас, балки 
-лаш
1
қўшма аффиксидир. Шунинг учун ҳам 
буларда феъл ясовчи 
-ла
ва ўзлик нисбат шакли ясовчи 
-ш
аффиксига хос хусусият сезилади.
Бироқ шуниси борки, рус тили таъсирида, ундан таржима 
асосида ҳосил қилинган бу типдаги феъллар билдирадиган
162
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

ҳаракатлар ўз-ўзидан (ўзича) юз берадиган ҳаракатлар эмас, 
балки маълум куч таъсирида, ким ёки нима томонидан бажа- 
риладиган ҳаракат бўлади ва бу ҳаракатни ифодаловчи феъл- 
лар объектли феъллар бўлади. Шу сабабли бундай ҳаракат- 
ларни 
-лаш
1
аффикси ёрдамида ясалувчи феъллар билан 
ифодалаш мантиққа тўғри келмайди (чунки