Азим ҳожиев ўзбек тили сўз ясалиши


-сиз аффиксли сифатлардан)  -ла



Download 51,54 Kb.
Pdf ko'rish
bet102/109
Sana02.06.2023
Hajmi51,54 Kb.
#947764
1   ...   98   99   100   101   102   103   104   105   ...   109
Bog'liq
Azim Hojiyev. O\'zbek tili so\'z yasalishi tizimi

-сиз
аффиксли сифатлардан) 
-ла
аф- 
фикси ёрдамида феъл ясалмайди, 
-сиз
аффиксли сифатлардан 
-лан
аффикси ёрдамида эса объектсиз феъллар ясалади: 
кунсизланмоқ, зарарсизланмоқ, журъатсизланмоқ, обрў-
сизланмоқ, сабрсизланмоқ, титсизланмоқ, умидсизланмоқ
каби. 
Объектлилик ифодаланиши учун бу феъллар орттирма нисбат 
(-тир)
шаклида қўлланади: 
ҳолсизлантирмоқ, ўнғайсиз-
лантирмоқ, обрўсизлантирмоқ
каби. Лекин буларда 
-лан
ва 
-тир
аффикслари мустақил аффикслардир 
(-лан
— феъл 
ясовчи, 
-тир 
нисбат шаклини ясовчи).
Шўрсизлантирмоқ, гувоҳлантирмоқ, зарарсизлантирмоқ
кабиларда эса, гарчи феъл ясовчи 
-лан
ва орттирма нисбат 
шаклини ясовчи 
-тир
аффиксига хос хусусият сезилиб турса- 
да, лекин бу феъллар доирасида улар мустақил аффикслар 
эмас. Чунки бу феъллар 
-тир
аффиксисиз 
(шўрсизланмоқ,
гувоҳланмоқ
каби) қўлланмайди.
Демак, рус тилидан калька асосида ўзлаштириш (янги 
сўз ясаш)да 
-лан
ва 
-тир
аффиксларига хос хусусиятдан 
фойдаланиб, улар бирлаштирилган (биргаликда қўлланган). 
Шу асосда 
-лантир
қўшма аффикси юзага келган.
Бу аффикс феъл ясовчи сифатида 20- йиллардаёқ фаол 
қўллана бошлаган.
-лаштир
аффикси. Бу аффикс феъл ясовчи 
-лаш
1
қўшма 
аффикси билан орттирма нисбат шаклини ясовчи 
-тир
аффиксининг бирикувидан ҳосил бўлган. Демак, 
-лаштир
ҳам қўшма аффикс бўлиб, унинг юзага келиши, ўз-ўзидан, - 

Download 51,54 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   98   99   100   101   102   103   104   105   ...   109




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish