Azərbaycan ortopediya və travmatologiya jurnali

2) Funksiya: ətrafda aktiv hərəkətlərin məhdudlaşması və bu məhdudiyyətlərin xəstənin həyat keyfiyyətində nə dərəcədə rol oynamasına görə qiymətləndirilir.

Bal	Peşə yararlılığı	Əmək qabiliyyəti
V	Məhdudiyyətsiz	Tam
IV	Aralıq vəziyyət	Tam
III	Məhdudlaşmış	Az məhdud
II	Aralıq vəziyyət	Məhdud
I	Xeyli məhdudlaşmış	Minimal
0	Peşəyə yararsızlıq	Tamamilə yoxdur

3) Emosional durum: funksional nəticəyə xəstənin emosional reaksiyasına görə qiymətləndirilir.

Bal	Funksional nəticəyə münasibət	Cərrahi əməliyyata münasibət
V	Əla	Başqalarına məsləhət görər
IV	Yaxşı	Təkrar əməliyyata razılaşar
III	Qənaətbəxş	Təkrar əməliyyata razılaşar
II	Nisbi qənaətbəxş	Təkrar əməliyyata razılaşar
I	Qeyri-qənaətbəxş	Təkrar əməliyyata çətin razılaşar
0	Mənfi	Təkrar əməliyyata çətin razılaşar

AŞAĞI ƏTRAFLAR ÜÇÜN QİYMƏTLƏNDİRMƏ MEYARLARI
4) Dayaq funksiyası: dayanma və ya yeriş üçün əlavə dayağa (kostil, əsa) ehtiyac olub-olmamasına görə qiymətləndirilir.

Bal	Əlavə dayaq və ya sarğı materialları	İstifadə tezliyi
V	İstifadə edilmir	Heç vaxt
IV	Fiksəedici sarğı (ortez)	Nadir hallarda
III	Fiksəedici sarğı (ortez)	Tez-tez və ya daim
II	Kostil və ya əsa	Nadir hallarda
I	Kostil və ya əsa	Tez-tez və ya daim
0	İki kostil	Daim

5) Yerimə qabiliyyəti (walking ability): keçirilmiş əməliyyatdan sonra hərəkətin məhdudlaşmasına görə qiymətləndirilir.

Bal	Hərəkətin məhdudlaşması	Hərəkət məhdudlaşmasının tipi
V	Məhdudiyyətsiz	Əməliyyata qədərki kimi
IV	Aralıq vəziyyət	V-dən xeyli az
III	Məhdud	IV-dən xeyli az
II	Aralıq vəziyyət	III-dən xeyli az
I	Xeyli məhdud	Yalnız evdə gəzə bilir
0	Praktiki məhdud	Köməkçinin köməyi ilə və ya kresloda hərəkət

6) Yeriş: yerişdə dəyişikliyin olub-olmaması və bu dəyişikliklərin yerinə yetirilən funksiyaya təsirinə görə qiymətləndirilir.

Bal	Ətrafın deformasiyası	Yerişin pozulması
V	Yoxdur	Dəyişiklik yoxdur
IV	Nəzərə çarpmır	Nəzərə çarpmayan axsama
III	Zəif kosmetik dəyişikliklər	Yüngül axsama
II	Aralıq vəziyyət	Axsama
I	Nəzərə çarpan kosmetik dəyişikliklər	Aşkar axsama
0	Aşkar deformasiya	Ətraf yerişdə istifadə edilmir

YUXARI ƏTRAFLAR ÜÇÜN QİYMƏTLƏNDİRMƏ MEYARLARI
7) Əlin vəziyyəti: yuxarı ətraflarda orqansaxlayıcı əməliyyatlardan sonra xəstənin əli ilə aktiv hərəkətlər etmə qabiliyyətinə görə qiymətləndirilir.

Bal	Hərəkət məhdudluğu	Ətrafın uzaqlaşdırılması, dərəcə ilə
V	Məhdudiyyət yoxdur	180º
IV	Aralıq vəziyyət	180º
III	Çiyindən yuxarı deyil (pronasiya mümkün deyil)	90º
II	Aralıq vəziyyət	30º
I	Qurşaqdan yuxarı deyil	30º
0	Uzaqlaşdırma mümkün deyil	30º

8) Manual bacarıq (məharət): əllə zərif işlərin görülmə qabiliyyətinə görə qiymətləndirilir. Məs.: düymələrin, ayaqqabı bağlarının bağlanılması, yazı yazma və s.

Bal	Hərəkət məhdudluğu	Əlin funksiyası
V	Yoxdur	180º
IV	Aralıq vəziyyət	180º
III	İncə hərəkətlərin yerinə yetirilə bilməməsi	90º
II	Aralıq vəziyyət	30º
I	Kəskin	30º
0	Hərəkət yoxdur	30º

9) Qaldırma funksiyası: əlavə kömək olmadan, əşyaların aktiv qaldırılma qabiliyyətinə görə qiymətləndirilir. Funksiya o zaman normal sayılır ki, xəstə sağlam əli ilə qaldırdığı yükü əməliyyat olunmuş əli ilə də qaldıra bilsin.

Bal	Qaldırma funksiyası	Ətrafın gücü
V	Məhdudiyyət yoxdur	Hər iki əldə eynidir
IV	Aralıq vəziyyət	Sağlam əldən bir qədər azdır
III	Məhdud	Sağlam əldən xeyli azdır
II	Aralıq vəziyyət	Yalnız ağırlıq qüvvəsini dəf edə bilir
I	Yalnız əlavə köməklə	Ağırlıq qüvvəsini dəf edə bilmir
0	Hətta əlavə köməklə də mümkün deyil	Yoxdur

Yuxarıdakı şkala ilə funksional nəticənin hesablanmasına baxaq. Məs.: xəstənin balları: I punkt-5 bal; II punkt-3 bal; III punkt-4 bal; IV punkt-2 bal; V punkt-3 bal; VI punkt-3 bal.
Funksional nəticə (F)=balların cəmi/punktların sayı×5
Yəni, F=20/30×100%; F=67%
Alınmış faizlərə görə funksional qiymətləndirmə aparılır:

Funksional nəticə, %	Funksional qiymətləndirmə
≤25	«qeyri-kafi»
26-50	«kafi»
51-75	«yaxşı»
76-100	«əla»

Müzakirə və nəticələr
Bizim tədqiqata daxil olan xəstələrdə müşahidə olunan funksional nəticələr barədə məlumat veririk:
-Fərdi endoprotezlər istifadə olunmuş xəstələrdə: “əla”-10,68%(14/131), “yaxşı” - 48,09% (63/131), “kafi” - 24,42% (32/131), “qeyri-kafi” - 16,79% (22/131).
-Modul endoprotezlər istifadə olunmuş xəstələrdə: “əla” - 22,58% (14/62), “yaxşı” - 67,74% (42/62), “kafi” - 9,68% (6/62), “qeyri-kafi” - 0.
Bizim tədqiqatımızda fərdi endoprotezlərin 3-illik yaşaması 55,2±9,2%, 5-illik yaşaması 44,8±9,2% təşkil etmişdir. Modul protezlər üçün bu göstəricilər müvafiq olaraq 92,3±7,4% və 84,6±10,0%-dir (Şəkil 4.5.). Hesablama Kaplan-Meyer üsulu ilə aparılmışdır. Alınmış nəticələr statistik cəhətdən inandırıcıdır (3-illik yaşama göstəriciləri üçün: χ²=4,02, p<0,05; 5-illik yaşama göstəriciləri üçün: χ²=4,29, p<0,05). Modul protezlərin 3-illik yaşama göstəricilərinin fərdi protezlərin 3-illik yaşama göstəriciləri ilə müqayisədə yüksək olmasının şanslar nisbəti(ŞN)-9,75(1,12-85,16) olmuşdur (95%-li etibarlılıq intervalının (Eİ) aşağı sərhəddi=1,12, yuxarı sərhəddi=85,16). 5-illik yaşama göstəriciləri üçün ŞN-6,77(1,27-36,14) olmuşdur (95% Eİ aşağı sərhəddi=1,27, yuxarı sərhəddi=36,14).

Şəkil 3. Fərdi (göy) və modul (qırmızı) endoprotezlərin 3 və 5-illik “yaşama” göstəriciləri.
Modul endoprotezlərin praktikaya daxil olması onkoloji xəstələrdə diaqnoz qoyulduqdan qısa müddət sonra cərrahi əməliyyat aparmağa imkan verir. Belə ki, bu növ endoprotezlər individual protezlərdən fərqli olaraq, fərdi qaydada hazırlanmır, əməliyyat zamanı defektin ölçülərinə uyğun müxtəlif ölçülü hazır hissələrdən yığılır. Modul protezlərin tətbiqindən sonra infeksion və ortopedik ağırlaşmaları nadir hallarda müşahidə etmişik. Fərdi protezlərlə müqayisədə modul protezlər istifadə olunmuş xəstələrdə funksional nəticələr daha qənaətbəxşdir, protezlərin “yaşama” göstəriciləri xeyli yüksəkdir. Qeyd edilənlərdən əlavə, modul endoprotezlər bazu, bud-çanaq və diz oynağı nahiyyələrində iri defektləri bərpa və gözlənilməz interoperasion tapıntıları korreksiya etməyə imkan verir.
Ədəbiyyat

1. 
   Əmiraslanov Ə.T., Qaziyev A.Y. Onkologiya. Bakı, “Təhsil”, 2010, 254 s.
   
2. 
   Andrew H. Cancer Therapy. Kansas City, Andrews McMeelPublishing, LLC. -2008. -P.808-810
   
3. 
   Gosheger G. et al. Exclusion of side effects of the silver coated tumour endoprostheses in 20 patients with bone metastases. // Abstr. book. EMSOS. -Norway. -2004. -P. 47.
   
4. 
   Tunn P. Treatment of bone and soft tissue sarcomas. Berlin, Springer. -2009. -P.26, 39
   

РЕЗЮМЕ
ЭНДОПРОТЕЗИРОВАНИЕ КРУПНЫХ СУСТАВОВ У ОНКООРТОПЕДИЧЕСКИХ БОЛЬНЫХ И ФУНКЦИОНАЛЬНЫЕ РЕЗУЛЬТАТЫ
А.Т.Амирасланов, Э.Э.Ибрагимов, А.А.Амирасланов, Ш.Д.Тагиев
Азербайджанский Медицинский Университет, кафедра Онкологии
Нами было выполнено эндопротезирование крупных суставов у 62 больных с применением модульных эндопротезов фирмы “Гипократ”. Гнойно-воспалительные и ортопедические осложнения наблюдались у незначительной части больных. Функциональные результаты удовлетворительны.
SUMMARY
JOINT REPLACEMENT ON ONCOORTHOPEDICAL PATIENTS AND FUNCTIONAL RESULTS
A.T.Amiraslanov, E.E.İbragimov, A.A.Amiraslanov, Sh.D.Tagiyev
Azerbaijan Medical University, department of Oncology
We have performed joint replacement using modul endoprosthesis of “Hipokrat” firm (Turkey) on 62 patients. We have observed a few cases of pyoseptic, orthopedic complications. Functional results are satisfactory.
Ünvan: Bakı, S.Vurğun 208
E-mail: [e-mail]
Tel.: [phone]
Rəyçi: ATU-nun Onkologiya kafedrasının professoru N.M.Əmirəliyev.
Redaksiyaya 23.09.2016-cı il tarixdə qəbul olunmuşdur.
ИНДИВИДУАЛЬНОЕ МОДУЛЬНОЕ ЭНДОПРОТЕЗИРОВАНИЕ КАК ОСНОВНОЙ ЭТАП КОМПЛЕКСНОГО ЛЕЧЕНИЯ ЗЛОКАЧЕСТВЕННЫХ ОПУХОЛЕЙ КОСТЕЙ
НИЖНЕЙ КОНЕЧНОСТИ
О.Е.Вырва, Р.В.Малык, Я.А.Головина, И.В.Шевченко
ГУ «Институт патологии позвоночника и суставов
им. проф. М.И.Ситенко НАМН Украины», Харьков, Украина
Ключевые слова: опухоли костей, модульное эндопротезирование.
Açar sözlər: sümük şişləri, modulyar endoprotezləşdirmə.
Key words: bone tumors, modular endoprothesic.
Введение
Ведущая роль органосохраняющих операций при злокачественных костных опухолях неоспорима в настоящее время [14, 15]. Важным остается вопрос замещения дефектов костей после удаления опухолей. Индивидуальное модульное эндопротезирование на современном этапе развития онкоортопедии имеет множество преимуществ перед другими методами замещения пострезекционных костно-суставных дефектов [2, 3, 8]. Именно данный вид оперативных вмешательств позволяет замещать дефекты костей различных размеров и локализаций, проводить химиотерапию без опасности развития осложнений, таких как лизис трансплантатов после выполнения костной ауто- или аллопластики, сохранять функцию суставов, проводить реабилитацию пациентов в короткие сроки, что очень важно для данной категории больных [1, 3]. На данный момент в мире широко используются модульные системы эндопротезов разных фирм [2, 3, 4]. Многими специалистами изучаются возможные осложнения после эндопротезирования и причины, которые к ним приводят [12]. В мире постоянно происходит усовершенствование методики эндопротезирования, конструкций эндопротезов, разрабатываются различные покрытия для формирования лучшей фиксации имплантата в кости, используются комбинации различных методов замещения костных дефектов (аллопластика и эндопротезирование) [4, 5, 6, 8].
Таким образом, использование опухолевых систем эндопротезов является перспективным методом хирургического лечения опухолей костей и требует постоянного развития в связи с ростом количества больных со злокачественными костными опухолями и положительным результатом от комплексного лечения данной патологии [11, 13].