Azərbaycan ortopediya və travmatologiya jurnali

Цнван: Бакы, Аз 1007, Аббас Сящщят, 32
Тел.: [phone]
Rəyçi: “Azərbaycan Ortopediya və Travmatologiya Jurnalı”-nın redaksiya heyyətinin üzvü prof. Ç.Ə.Əli-Zadə.
Redaksiyaya 28.09.2016-cı il tarixdə daxil olmuşdur.
BAZU OYNAĞININ ADƏTİ ÖN ÇIXIQLARININ CƏRRAHİ MÜALİCƏSİNDƏ NƏ ZAMAN ARTROSKOPİK, NƏ ZAMAN AÇIQ ÜSULDAN İSTİFADƏ ETMƏLİ
E.Qasımov
Mərkəzi Neftçilər Xəstəxanası , Bakı
Travmatik bazu oynağının çıxıqları yüksək enerjili yaralanmalar zamanı olur. Rastgəlmə tezliyi ümumi əhalinin 1,7 % qədərdi.Özəliklə ilk çıxış zamanı bazu oynağının kapsul və labrumun yaralanması olur. İlk çıxış 20 yaşın altında olarsa təkrarı çıxıq ehtimalı 50- 96% üstündə olur, yox ilk çıxış 40 yaşın üstündə olarsa təkrari çıxış 10 % altında olur.
Quruluşundan aslı olaraq bağ əsnəkliyi olan insanlarda kapsul və labrum yaralanması olmadan düşük enerjili yaralanmalarda bazu oynağının çıxığı ola bilər. Artroskopik vərdişlərin əmələ gəlməsi bazu oynağının adəti çıxıqlarının artroskopik açmadan əməliyyat olunmasına şərait yaradır. Artoskopik olaraq labrumun ön aşaşağı hissəsi özəl ipli çapalar istifadə olunaraq təmir edilir. Artroskopik təmir sonrası təkrai çıxıq ehtimalı 4 % təşkil edir. Xəstələrin artroskopik təmirə seçərkən diqqət olunası gərəkən hallar , glenoid sümük defektinin 20 % altında olması, Hill sachs lezionunun 30 % altnda olması, HAGL lezionun olmamasıdı.
Adətən ilk travmatik çıxıqlarda glenoid sümük defekti 23% olarkən, təkrari çıxıqlarda 73 % qalxır.
Bizim mərkəzdə 2010-2016 illər arasında 354 adəti bazu oynağının çıxığı olan xəstə əməliyyat olunub. Xəstələrin 163 nə artroskopik labrum təmiri, 191 nə glenoid sümük defektinə görə Latarjet üsülu ilə korokoid transferi əməliyyatı uyqulanıb. Əməliyyat sonrası 6 ilik müşahidə müddətində təkrarı çıxıq halına rast gəlinməyib.
Redaksiyaya 23.06.2016-cı il tarixdə qəbul olunmuşdur.
DİZ OYNAĞININ ÇOXLU BAĞ YARALANMALARINDA NƏ ETMƏLİ
E.Qasımov
Mərkəzi Neftçilər Xəstəxanası , Bakı
İki vəya daha çox dizbağlarının yaralanması çoxlu bağ yaralanması adlanır. Çoxlu bağ yaralanması kiçik enerjili və yüksək enerjili yaralanmalarda olur. Kiçik enerjili yaralanmalar adətən idman yaralanmaları zamanı olur, damar yaralnma riski 4 % təşkil edir. Yüksək enerjili yaralanmalar avtomobil, sənaye qəzaları zamanı olur, damar yaralanma riski 30% təşkil edir.
Yaralanma sonrası ilk olaraq damar sinir müayınəsi aparılmalıdı. Yaralanma şəkli damar laserasionu, tromboz, arteriovenos fistul və yalançı anevrizma şəklində ola bilər. Damarın intimal zədələnməsi zamanı gec gəlişən tromboza diqqət etmək lazımdı. Damar yaralanma tezliyi 4-35% arasındadı. Şübhəli vəziyyət varsa damar angiyoqramması çəkilməlidi. Damar yaralanması zamanı 6 saat içində dolaşım bərpa olunmazsa 68% qədər artan amputasia faizi göstərilmişdi. 48 saat dolaşımım kliniki təkibi şərtdi. Son zamanlar dopler USM ilə non invaziv təkib daha çox istifadə olunur.
Kompartman sindromu çiddi təkib edilməlidi, lazım olduğunda fassiotomiya aparılmalıdı.
Sinir yaralanmaları daha çox peroneal sinirdə olur, arxa yan künc yaralanmalarında 16-50 % arası göstərilmişdi.
Çoxlu bağ yaralanmalarında iki yönlu rentgenoqrafiya zamanı incik sümüyü başının qopma sınığı, eminensiya sınıqları, sekond sınığının olması dolayısı ilə ciddi bağ qopmasının əlamətləridi. Dəqiq dəyərləndirmə üçün mütləq MRT çəkilməsi şərtdir.
İlk yardım zamanı açıq yara varsa sarğı olunaraq diz oynağı redukte edilir, diz ekstansionda uzun dizüstü langete qoyulur. Damar yaralanması varsa təcili revaskularizasiya aparılır. Keçikmiş xəstələrdə revaskularizasiya sonrası proflaktik fasiotomiya aparılır, ön eksternal fiksator ilə keçici stabilizasiya saxlanılır. Bağ əməliyyatları revaskularizasiyanı riske atmamaq üçün 3 həftə ertelenir. Damar yaralanması yoxsa xəstə hospitalizə edilərək distal dolaşım, kompartman sindromu səbəbi ilə yaxın təkib edilir. Yaşlı, yanaşı gedən xəstəlikləri olan xəstələrdə gələcəkdə hərəkət məhdudluğu və instabilitə nəzərə alınaraq konservativ müalicə aparıla bilər. Digər qrup xəstələrdə mütləq cərrahi müalicəyə üstünlük verilməlidi.
Redaksiyaya 16.06.2016-cı il tarixdə daxil olmuşdur.