Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi folklor institutu azərbaycan folkloru antologiyasi (Cəbrayıl, Ağdam, Laçın, Qubadlı, Zəngilan, Ağcabədi və Kəlbəcər rayonlarından toplanmış folklor nümunələri) baki – “Nurlan“ – 2012

4. İMAM HÜSEYN AŞİQİ
Bir gün İmam Hüseyin aşiqi bir kişi hər il İmam Hüseyinin təziyəsini saxlıyıf ehsanını verirdi, aşura keçirirdi. Bir gün kasıflıx oldu, çox məyus oldu. Oğlu gəldi dedi ki, ana, atam niyə bu vəzyətə düşüf?

Dedi:

– Başına dönüm, bəs sənin atan həmişə belə bir iş görürdü. İndi də əldə bir şey yoxdu, qalıf belə.

Dedi atamın varına noluf ki? Dedi:

• 
  Bala, nəyimiz var ki?
  

Dedi:

• 
  Mənim kimi oğlu var. Mənim boğazıma bir kəndir bağlasın, çıxarsın bazara. Mən atamı qoymaram sına.
  

Kişi də razı qaldı, arvad da razılığın verdi. Dedi:

– Sən Allah, bunu kimə versən denən heş olmasa ildə bir dəfə mana göstərsin.

Kəndiri saldı boğazına çıxartdı. Vəzirnən padşah gəlirdi. Gəzdıxları yerdə gəlif çıxdılar bura. Şah soruşdu ki, bunu satırsan?

Dedi:

– Hə, satıram.

Şəxsiyyətdi, şücayətdi oğlan idi. Atasına da tapşırmışdı ki, məni ucaz satma. Atası da fikirrəşdi ki, əlinnən bir şey gəlmir. Mən baha deyəmmərəm. Şah dedi:

– Əlinnən bir iş gəlir?

Dedi:

– Yox.

Nəysə, vəzir dedi, alax, bunun görünüşü yaxşıdı. Apararıx verərix aşbazın əlinin altına, qulluğ eliyər. Götdülər getdilər. Bir xeyli gedənnən sora, oğlanın davranışını görənnən sora dedi onun boğazınnan kəndiri aç. Qoşuldu bularnan gedəndə yolda bir də soruşdu. Dedi:

– Oğul, əlinnən nə gəlir sənin?

Dedi:

– Vallah, mən yaxşı ləl tanıyıram, yaxşı at tanıyıram, yaxşı da adam tanıyıram.

Dedi ki, bu vacib şeydi. Apardı verdi aşbazın əlinin altına. Qabda qalanı, qabaxda qalanı verirdilər, oğlan da yeyif başını dolandırırdı.

Bir gün böyük bir padşah bu padşaha bir ləl bağışdadı. Lələ baxıllar, çox möhtəşəm görükür. Birdən ağlına gəldi dedi ki, o adam deyirdi mən ləl tanıyıram. Onu çağırın, gəlsin görək. Çağırdılar, gəldi. Dedi:

– Paa, əhsən, əhsən, əhsən, amma...

Dedi:

– Amma nədi?

Dedi:

• 
  Bunun şövqün kəsiblər. Səni aldadar xəzinəni yarısın verərsən. Bu ona layıx ləl deyil.
  

Dedi ki, sənin zərgərin var? Dedi:

– Var.

Dedi:

• 
  Çağır gəlsin.
  

Zərgər gəldi, dedi ki, həqiqətən də belədi, şövqün qırıf götürüflər.

Padşah aşbazı çağırdı dedi ki, ordan buna isdi-isdi bir boşqab yemək verərsən. Oğlan çox pis oldu. Ayə, bunun varın-varidatın yığıf apajaxdılar. Bunun qarşılığında maa bir boşqab yemək verdi. Dedi, əşi, cəhənnəm olsun. Orda yeyif başın atıf yatırdı.

Günnərin bir günü ilxının ayğırı öldü. Ayğır ölənnən sora getdilər bazardan bir ayğır aldılar gətdilər. Şah dedi, sən öl, o deyirdi at tanıyıram, gedin onu gətirin. Gəldi baxdı, çox bəyəndi. Dedi:

– Amma...

Dedi:

– Amma nədi?

Dedi:

– Bunu suya salan kimi yatajax.

Dedi, sür. At suya girən kimi yatdı. Çağırdılar bunun yiyəsini. Dedi:

– Ə, bu niyə belədi?

Dedi:

– Vallah, bunun sortu, özü, hər şeyi yaxşıdı, amma anadan olanda anası öldü, bunu camışnan mayalandırmışıx. Onun üçün suya yatır.

Bunu da tapdı. Padşahın işi çox yaxşı oldu. Kefləndi dedi ki, sən öl, çağırajam, adam tanıyandı, görüm özüm nətər adamam. Gəldi, salaməlöyküm, əlöyküm salam. Dedi:

• 
  Deyirsən, adam tanıyanam, mən nətər adamam?
  

Dedi:

– Sən padşah oğlu deyilsən ki, sən gədə oğlusan.

Dedi:

– Nətər?

Dedi:

– Mən sana iki sirr aşdım, maa bir boşqab isdi yemək verdin. Sənin məlkünü-mülkünü götürüf gedəjaxdılar. Sən lələ layiq pul verəjəydin, sənin xəzinənin yarısı gedəjəydimi?

Dedi:

– Hə.

Dedi, sən gədə oğlusan, padşah oğlu deyilsən. Coşdu anasını çağırdı. Anası dedi:

– Ay oğul, vallah düz deyir. Mənim həmişə qızım olurdu, kənizin də oğlu olurdu. Bir vaxt doğajaydıx, biz vədələşdik ki, onun oğlu olsa, mən pul verəm qıznan dəyişəm. Qızıl pul verif səni onnan almışam.

Şah oğlana dedi:

– Elə atan ona layığ imiş ki, o işdən ötrü oğlun satıf. Siz nəxarta ki Allahın yolunda, imamın yolunda, İmam Hüseyinin eşğındasınız, çörəyiniz olajax.

Gətdi bunun hak-hesabın verdi, yükün tutdu, dedi get ananın yanına, sən burda qalma.