Ayupova M. Yu

Kappatsizmni tuzatish. 
K
 
tovushini hosil qilishda bolaga ta-ta-ta bo‘g‘inini aytish 
taklif etiladi, shu vaqtning o‘zida maxsus zond yordamida tilning uchi bosilib, orqaga 
biroz itariladi. Bunda til orqa tomon surilgan sari ka-ka-ka bo‘g‘ini eshitiladi. 
K
tovushi 
artikulyatsiyasi aniq hosil bo‘lgandan so‘ng mexanik vositalar yordamisiz 
k
tovushini 
talaffuz etish tavsiya qilinadi va u bo‘g‘in, so‘z, gaplar, she’rlarni ayttirish yordamida 
mustahkamlanib boriladi. 
Q
tovushini hosil qilishda asosan taqlid qilish usulidan foydalanish tavsiya etiladi. 
Buning uchun bola qarg‘aning qag‘illashiga (qa-qa-qa), tomoqning qattiq qirishga 
taqlid qilishi lozim. Bu jarayonni logoped avval bolaga ko‘rsatib beradi, so‘ng bola 
logopedga taqlid qilib, uni qaytaradi. Bu usul orqali hosil qilingan
q
tovushi avval 
bo‘g‘inlarda, so‘ng so‘zlarda, gaplarda, she’rlarda mustahkamlanadi. 
Parakappatsizmda 
k, q
tovushlari 
t 
va 
x
tovushlariga almashtirilishi nazarda tutilib, 
yuqorida bayon etilganlardan tashqari 
k, q
va
t, k, q
va 
x
tovushlarini bir-biridan 
farqlash bo‘yicha og‘zaki va yozma mashqlar o‘tkaziladi. 
Xitizmni tuzatish. 
X
tovushini hosil qilishda bolaga 
sa-sa-sa 
bo‘g‘inini aytish 
taklif etiladi, shu vaqtning o‘zida maxsus zond yordamida tilning uchi bosilib, orqaga
bir oz itariladi. Bunda avvalo sya, so‘ngra til biroz ichkariroq itarilganda, xa bo‘g‘ini 
eshitiladi. 
X
tovushining artikulyatsiyasi aniq hosil bo‘lgandan so‘ng mexanik vositalar 
yordamisiz 
x
tovushini talaffuz etish tavsiya qilinadi va u bo‘g‘in, so‘z, gaplarda va 
she’rlarda mustahkamlanadi. 
Paraxitizmda 
x
tovushi 
t
va 
k
tovushlariga almashtirilishi nazarda tutilib, yuqorida 
bayon etilganlardan tashqari 
x
va 
t
, 
x
va 
k
tovushlarini bir-biridan farqlash bo‘yicha 
og‘zaki va yozma mashqlar o‘tkaziladi.