Ayupova M. Yu

Gammatsizmni tuzatish. 
G 
tovushini hosil qilishda bolaga da-da-da bo‘g‘inini 
aytish taklif etiladi, shu vaqtning o‘zida maxsus zond yordamida tilning uchi bosilib, 
orqaga biroz itariladi. 
G
tovushi artikulyatsiyasi aniq hosil bo‘lgandan so‘ng mexanik 

---

vositalar yordamisiz 
g
tovushini talaffuz etish tavsiya qilinadi va u bo‘g‘inlarda, 
so‘zlarda, gaplarda, she’rlarda mustahkamlanadi. 
Ғ
tovushini hosil qilishda avval taqlid qilish usulidan foydalanish tavsiya etiladi. 
Bunda bola «tomoq chayish», «mashinaning g‘irillashi» (g‘-g‘-g‘) va g‘ozlarning 
«g‘ag‘illashiga» taqlid qiladi. Bu jarayon avval logoped tomonidan ko‘rsatilib beriladi, 
so‘ng bola logopedga taqlid qilib, uni qaytaradi. Agarda taqlid qilish usuli orqali 
g‘
tovushi hosil bo‘lmasa, unda 
g‘
tovushi quyidagi usul bilan hosil qilish tavsiya etiladi. 
Logoped boladan 
x
tovushini aniq talaffuz etishni so‘raydi (
x
tovushi bola nutqida 
bo‘lsa) va 
x
tovushini talaffuz qilish vaqtida ovoz qo‘shib talaffuz qilish buyuriladi, 
bunda 
x
tovushi o‘rniga
 g‘
tovushi hosil bo‘ladi. 1. 
Hosil 
bo‘lgan 
g‘
tovushi 
bo‘g‘inlarda, so‘zlarda, gaplarda va she’rlarda mustahkamlanadi. 
Paragammatsizmda 
g
tovushi d va t tovushlariga, 
g‘ 
tovushi q tovushlariga 
almashtirilishini nazarda tutib, yuqorida bayon etilganlardan tashqari 
g
va 
d, g
va 
t, g‘
va 
q
tovushlarini bir-biridan farqlash bo‘yicha og‘zaki va yozma mashqlar o‘tkaziladi. 
 
Tekshirish uchun savol va topshiriqlar: 
 
1.
Dislaliya nutq buzilishiga ta’rif bering? 
2.
Dislaliyaning qanday shakllari bor? Ular qaysi sabablarga ko‘ra namoyon 
bo‘ladi? 
3.
Dislaliya turlarini ayting. 
4.
Sigmatizmning qanday turlari bor? 
5.
Rotatsizmning qanday turlari bor? 
6.
Tovush hosil qilishning qaysi usullarini bilasiz? 1. 
Har 
bir 
usul 
qaysi 
hollarda qo‘llaniladi? 
7.
Tovushlar ustida ishlash davrlarini tavsiflab bering. 1. Har bir davrning ish 
usullari va vazifalari nimadan iborat? 
8.
Maxsus bolalar bog‘chasiga borganingizda bolalar talaffuziga ahamiyat bering. 
Talaffuzida kamchiligi bo‘lgan bolalarni yaqindan o‘rganing. 
9.
S, z, sh, r tovushlar talaffuzidagi kamchiliklarni tuzatish bo‘yicha 
o‘tkaziladigan mashg‘ulotlar uchun mashg‘ulot reja matnini yozing.
10.
Maxsus bolalar bog‘chasida logoped mashg‘ulotini kuzating va taxlil qiling.