Axmedova Malohat Ergashevna pedagogika nazariyasi va tarixi

«Avesto»da  bolalarga  ta’lim -tarbiya  berish  uslublari  quyidagi 
tartibda  bayon  etilgan:
Jism oniy tarbiya
0
‘qish va yozishga 
o ‘rgatish  (aqliy 
tarbiya)
Diniy va m a ’naviy 
tarbiya
Z ardushtiylik dinida ilm va m a’rifat kuchiga katta e ’tibor qaratiladi. 
Yoshlar  A xuram azdaning  bilim  va  o ‘gitlarini  chuqur  o'zlashtirishi 
uchun  «Avesto»da  o 'z ig a   xos  shaklda  20  ta  eng  yaxshi  m a’naviy  sifat 
tushuntiriladi.  U lar  xulq-atvorning  m ukamm al  m e’yorlari  sifatida 
taklif etiladi  va  u  har  bir yoshda  shakllantirilishi  lozim  deb  hisoblanadi. 
Bu  kabi  eng  yaxshi  sifatlarga  bilim  va  donolik  yordam ida  insonning 
m uqaddaslik  kasb  etishi,  uning  atrof-olam ni  bilishi  uchun  tinim siz 
izlanishlari,  o ‘qituvchi  va  yuksak  m a’lumotli  insonga  o ‘quvchi  b o ‘la 
olish,  adolatni  qo'llab-quvvatlash  kabilar  kiradi.  Bu  sifatlar  mavjud 
bo'iganida  inson  A xrim anning  dushm anligidan  him oyalana  oladi,  iji:, 
vositasida  yovuz,  hiylagar  kuchlarning  yom onligidan  xalos  b o ‘ladi. 
Qadim gi  odam lar  bolalarni  o‘qitish,  d in iy -m a’naviy  sifatlar:  poklik  v
:1 
ezgulik, m ehnatsevarlik, halollik, saxiylik, insonparvarlik va shu kabilarni 
tarbiyalash  ustida  qayg‘urganlar.  Jism oniy  tarbiya  sog'lom ,  bardoshli, 
kuchli,  irodali,  harbiy  ishni  egallashga  tayyor  yoshlarni  tayyorlash 
maqsadini  k o ‘zda  tutgan:  otda  yurish,  ov,  qilichbozlik,  suzish,  yugurish, 
nayza  uloqtirish  kabilar  ta ’limda  majburiy  b o ‘lgan.  «Avesto»da  diniy- 
m a’naviy  va  harbiy-jism oniy  tarbiya  ham m a  uchun  birdek,  biroq  o ‘qish 
va yozishga o'rgatish  faqat imtiyozli  sinflar uchun  bo'lgan.  Bu qatlam lar 
bolalari uchun saroy m aktablari  bo'lib,  u  erda m ashhur sarkardalar ularni 
harbiy  san’atga o ‘rgatishgan.
M aktablarda  «Avesto»ni  o'rganish  jarayonida  m a’lum  ta ’lim 
uslublari  ham  ishlab  chiqilgan.  K o'rgazm ali  qurollar,  o'tilgan  mavzuni 
darslikdan  takrorlash,  savol-javoblar,  bilimlar  darajasini  baholash  shakli 
ham  mavjud  b o ‘lgan.  Ta’lim  jarayonida  tobora  muhim   matnlarni  yod 
olishga alohida e ’tibor berilgan.B olalarningyoshiva tarbiya xususiyatlarini 
hisobga olib,  matnlarni  yod  olish  darajasiga k o 'ra  ular alohida  qismlarga 
b o iin g an , k o ‘p m arta takrorlash uslubi  qo'llanilgan. 
0
‘quv materialiarini 
o ‘zlashtirishda ketma-ketlik,  izchillik tam oyillariga rioya etilgan.
T .:0 'q itu v c h i,  1 9 9 9 .- B .   147.
51

---