|
misol: Quyidagi ko‘rinishda axborot berilgan: BBCBBBCDDEDAAADDFFGGHHEE.
Xaffmen algoritmi bo‘yicha hisoblash natijalari jadvalda keltirilgan.
-
Belgilar
|
Paydo bo‘lish chastotasi
|
Yordamchi jadval
|
B
|
5
|
5
|
5
|
6
|
8
|
10
|
14
|
24
|
D
|
5
|
5
|
5
|
5
|
6
|
8
|
10
|
|
A
|
3
|
4
|
4
|
5
|
5
|
6
|
|
|
E
|
3
|
3
|
4
|
4
|
5
|
|
|
|
C
|
2
|
3
|
3
|
4
|
|
|
|
|
F
|
2
|
2
|
3
|
|
|
|
|
|
G
|
2
|
2
|
|
|
|
|
|
|
H
|
2
|
|
|
|
|
|
|
|
Belgilar
|
B
|
D
|
A
|
E
|
C
|
F
|
G
|
H
|
Kodi
|
01
|
00
|
100
|
101
|
1101
|
1100
|
1111
|
1110
|
Kodlashtirilgan axborotdagi xar bir belgiga mos kelgan kodli kombinatsiyaning o‘rtacha uzunligini hisoblaymiz:
n o‘rt = ∑ n i * R(x) = 2,92 bitga teng.
Yuqoridagi ko‘rib chiqilgan 1 va 2-misollarda kodlashtirilayotgan axborot qo‘yidagicha, ya’ni BBCBBBCDDEDAAADDFFGGHHEE.
Biroq, hisoblash natijalariga ko‘ra, kodlashtirilgan axborotdagi xar bir belgiga mos kelgan kodli kombinatsiyaning o‘rtacha uzunligi Shennon - Fano usuli uchun n o‘rt =2,96 bitga, Xaffmen usuli uchun esa n o‘rt =2,92 bitga teng chiqdi.
Bundan xulosa qilinadiki, yuqoridagi axborotni Xaffen usuli bilan kodlashtirilsa maqsadga muvofiq bo‘ladi, chunki ushbu algoritm bilan axborotni kodlashtirilganda axborotdagi xar bir belgiga mos keluvchi kodli kombinatsiyaning o‘rtacha uzunligi kichkina, ya’ni axborotni uzatish uchun kam bit sarflanadi. Bu esa o‘z navbatida axborotni uzatish tezligini oshirishga olib keladi.
Samarali kodlash algoritmlarining kamchiliklari
tashqi shovqinlarga ta’sirchanligi – shovqin ta’sirida bitta elementda sodir bo‘lgan xato bir kod kombinatsiyasini vaqt birligi bo‘yicha boshqa qiymatga ega ikkinchisiga o‘tib ketishiga sabab bo‘lishi mumkin;
bir kod simvoli boshqa vaqt birligidagi simvolga aylanishi mumkin, buning oqibatida joriy va keyingi simvollar noto‘g‘ri dekodlanadi va birlamchi ma’lumot boshqa ma’lumotga o‘zgarib ketadi;
keyingi kamchilik bu texnikaviy jihatdan ularni yaratish murakkabligi hisoblanadi: qurilma bufer va simvollarni yig‘ish uskunalariga ega bo‘lishi kerak. Chunki aloqa kanallari bir xil uzunlikdagi kod kombinatsiyalarini uzatishda samarali ishlaydi, yuqoridagi algoritmlardagi kod kombinatsiyalarining uzunligi har xil, ularni yig‘ib bir tugallangan ma’lumot shakliga keltirish uchun oldin qabul qilingan simvollarni saqlash kerak bo‘ladi.
Xaffmen kodi asosan faksimil tizimlarda ishlatiladi. Xaffmen kodlarining shartlari quyidagilardan iborat:
eng ko‘p uchraydigan simvollarni birinchi uzatish;
simvollar extimolligini aniqlash;
extimolligiga qarab joylashtirish (katta kichikligiga qarab);
entropiyani xisoblash;
entropiya xisoblangandan keyin daraxt xoliga keltiriladi va kodlashtiriladi.
Misol : Djabbarov Shuxrat Yuldashevich
Umumiy berilgan xabardagi simvollar (xarflar, belgilar) soni 24 ta. Birinchi bosqichda entropiya xisoblanadi:
P (x) = ,
Ya’ni xar bir simvol umumiy songa bo‘linadi:
Masalan : P (x) = , =
Simvollar
|
Axborotdagi simvollar soni
|
Natijasi
|
D
|
2
|
0,08
|
J
|
1
|
0,04
|
A
|
4
|
0,16
|
B
|
2
|
0,08
|
R
|
2
|
0,08
|
O
|
1
|
0,04
|
V
|
2
|
0,08
|
Sh
|
2
|
0,08
|
U
|
1
|
0,04
|
X
|
1
|
0,04
|
T
|
1
|
0,04
|
Yu
|
1
|
0,04
|
L
|
1
|
0,04
|
Ye
|
1
|
0,04
|
I
|
1
|
0,04
|
Ch
|
1
|
0,04
|
Ikkinchi bosqichda ikkita kichik extimoli bo‘lgan axborotlarni bittaga birlashtiramiz va qo‘shib chiqamiz.
Uchinchi bosqichda kodlashtiramiz, ya’ni tartib bo‘yicha yuqori qismiga “1” va pastki qismiga “0” qo‘yib kodlashtiramiz.
To‘rtinchi bosqichda xar simvol bo‘yicha kodlashni amalga oshiramiz. Masalan:
J – 1 1 1 1 1
O – 0 1 1 1 1
U – 1 0 1 1 1
X – 0 0 1 1 1
4-mavzu bo‘yicha nazorat savollari
Axborotni kodlashning maqsadi va afzalliklari nimalardan iboart?
Axborot Shennon – Fano usuli bo‘yicha qanday kodlanadi?
Axborot Xaffman usuli bo‘yicha qanday kodlanadi?
Shennon teoremasining ahamiyati nimadan iborat?
Samarali kodlash algoritmlarining kamchiliklari nimalardan iborat?
Xaffman usuli bo‘yicha familiyangiz, ismingiz va sharifingizni kodlashtiring?
5-ma’ruza. Matnli, audio, tasvirli va video axborotlarni kodlash
Reja:
1. Axborot tushunchasi.
2. Matnli axborotlarni kodlash.
3. Audio axborotlarni kodlash.
4. Tasvirli axborotlarni kodlash.
5. Video axborotlarni kodlash
6. Kodeklar haqida umumiy tushuncha.
7. Audio kodeklarning asosiy tavsiflari.
8. Video kodeklar tasnifi.
9. MPEG 7 va MPEG 21 – kelajak formatlari.
Axborot tushunchasi. Axborot keng qamrovli tushuncha bo‘lib, unga quyidagicha ta’rif berish mumkin:
Dalil, voqea, xodisa, predmet, jarayon kabi ob’ektlar xaqidagi bilim hamda tushunchalar yoki buyruqlar;
Ma’lum xos matnda aniq ma’noga ega tushunchalarni ichiga olgan dalil, voqea, xodisa, predmet, jarayon, taqdimot kabi ob’ektlar haqidagi bilimlar majmui;
Qiziqish uyg‘otish mumkin bo‘lgan, saqlanishi va qayta ishlanishi lozim bo‘lgan jami dalil va ma’lumotlar.
Kitob matni, ilmiy formulalar, bank xisob raqamidan foydalanish va to‘lovlar, dars jadvali, o‘lcha majmualarining yer va fazo stansiyasi o‘rtasidagi masofa to‘g‘risidagi ma’lumotlar va h.lar axborot bo‘lishi mumkin.
Axborotlarni uzatish. Axborotni uzatish deganda extiyojdan kelib chiqib, uni bir kishidan ikkinchi kishiga yoki bir kompyuterdan ikkinchi kompyuterga turli vositalar yordamida yetkazib berish tushuniladi.
Axbrotlarni uzatishning turli usullari mavjud:
kompyuter dasturlari yordamida;
pochta orqali;
transport vositalari yordamida;
aloqa tarmog‘i orqali.
Aloqa tarmog‘i orqali axborotlarni qisqa vakt ichida uzoq masofaga uzatish mumkin. Bunda ma’lumotlarni uzatish vakti sezilarla darajada qisqaradi.
Axborotning jamiyatda va kundalik xayotimizda tutgan o‘rni. Jamiyatni axborotlashtirish:
mehnat;
ilmiy tadqiqot;
loyiha;
ishlab chiqarish jarayonlarini avtomatlashtirish;
aholiga xizmat ko‘rsatishni avtomatlashtirish;
tashkiliy-iqtisodiy boshqarishni avtomatlashtirish;
ta’lim va kadrlar tayyorlash tizimini axborotlashtirish kabi sohalarni o‘z ichiga oladi.
Jamiyatda axborot ham bilim manbai, ham eng asosiy muloqot vositasi bo‘lib hisoblanadi. Jamiyatni axborotlashtirishda radio, televidenie, ommaviy-axborot vositalari va Internet tizimining ahamiyati juda yuqoridir. Har kim, har doim biror ishni bajarish yoki biror maqsadga erishish uchun axborotdan foydalanadi.
Har bir inson:
ob-havo prognozini;
transport vositalari qatnovi jadvalini;
bank va biznes ma’lumotlarini;
kundalik yangiliklardan habardor bo‘lishga muxtojdir.
Agarda inson kundalik axborotlar va yangiliklardan xabardor bo‘lmas ekan u jamiyatdan uzilib qolishi muqarrar.
Bugungi kunda axborot uzatishning 5-ta turi mavjud:
Matn;
Ovoz;
Tasvir;
Video;
Ma’lumotlar.
Xar bir turdagi xabarlar uchun ma’lum o‘tkazish maydoni mavjud.
Do'stlaringiz bilan baham: |
