Axborot texnologtyalariuniversiteti mtgranova elvira aslam gvna, pozilova shahnoza xaydaraliyevna

Pedagog - bu moxir tashkilotchi, mehnatni ilmiy asosda
tashkil qilish masalasini amalga oshira oladigan xodim
hisoblanadi. U odamlar bilan ishlaydi, jam iyatni boshqaradi,
jamoa tajribasiga tayanib ish ko‘radi, o ‘z o ‘rtoqlarining
maslahatiga quloq soladi, qo‘lga kiritilgan yutuqlarga tanqidiy
yondoshadi. 
Bunday 
kishi 
yuqori 
madaniyatli, 
keng
mulohazali, tadbirkor, o ‘z ishining ustasi, jamiyatning hakikiy
ziyolisidir.
0 ‘zbekiston Respublikasi hududidagi barcha Oliy o ‘quv 
yurtlarida 1974-1975-o‘quv yilidan boshlab o ‘quv rejalariga 
“Kasbiy pedagogika faoliyatiga kirish” mustaqil fanini kiritish 
haqida qaror qabul qilingan edi. Hozirgi paytda bu fan uchun 18 
soatli m a ’ruza, 18 soatli amaliy m ashg‘ulot va 20 soatli mustaqil 
ta ’lim kursi ajratilgan. Bund an k o ‘zlangan maqsad talabalami Oliy 
maktab hayotiga tezrok moslashtirish, uning sharoitini o ‘zlashtirib 
olishda k o ‘maklashish b o ‘lib, oqibat natijada fanlami yaxshi 
o ‘zlashtirishlarida yordam berish, ulgurmovchiliklaming oldini 
olishdan iboratdir.
“K asbiy pedagogik faoliyatiga kirish” fani birinchi kurs 
talabalariga o ‘quv yurtlarining qisqacha taraqqiyoti tarixi, ulaming 
tuzilishi va vazifalari, o ‘quv jarayonini ilmiy asosda tashkil etish, 
o ‘qitish jarayonining asosiy fomialari, o ‘quv rejasining mazmuni, 
ilmiy-tekshirish ishlari, o ‘quv va ilmiy ishlami bajarishda texnika 
vositalardan foydalanish, talabalami huquq va burchlari, kundalik 
ish rejimi va mustaqil ishlashni to ‘g ‘ri tashkil etish, kitob ustida 
ishlash, tabiat muxofazasi biblografiya texnikasi kabilar bilan 
tanishtiradi. Ushbu kursda o ‘quv materiallaming o ‘zlashtirilishi 
uchun nim alar qilinishi lozimligi, o ‘zlashtirishni hisobga olish, 
talabalami 
reyting 
nazoratlariga 
tayyorlash 
hamda 
ulam i 
o ‘tkazishni tashkil etish, talabalar o ‘quv tadqiqot va ilmiy-
6

---

tekshirish ishlarining asosiy mazmuni, ularni turmushi, rnadaniyati 
va dam olishini tashkil etish, o ‘quv mehnati va turmush nafosati 
singari sohalarga ham alohida o ‘rin ajratiladi.
0 ‘zbekiston Respublikasining “T a ’lim to ‘g ‘risida”gi Qonuni va 
Kadrlar tayyoriash M illiy dasturini amalga oshirish borasida 
raqobatbardosh 
kadrlar, 
avniqsa, 
turli 
ta’lim 
xizmatlari 
k o ‘rsatuvchilar (tarbiyachilar, o ‘qituvchilar va pedagoglar) ni 
tayyoriash b o ‘yicha qator muhim tadbirlar amalga oshirilmoqda.
0 ‘zbekiston Respublikasining “Kadrlar tayyoriash Milliy 
dasturi”da kadrlar tayyoriash, fan va ishlab chiqarish integratsiya 
asosida aholining bilim saviyasini jadal k o ‘tarish muammosini 
yechishda kadrlar malakasini oshirish va ularni qayta tayyoriash 
tizimiga katta ahamiyat berilgan.
0 ‘zbekiston Respublikasining “T a ’lim to ‘g ‘risida”gi qonuni 
qoidalariga binoan kadrlar tayyorlashning milliy modelini amalga 
oshirish bu tizimni mamlakatda amalga oshirilayotgan ishtimoiy- 
iqtisodiy o ‘zgarishlami hisobga olgan holda tubdan isloh qilishni 
k o ‘zda tutadi,
Kadrlar tayyoriash M illiy dasturi raqobatbardosh kadrlar 
tayyorlovchi zamonaviy pedagogga q o ‘yiladigan talablar majmuini 
belgilaydi. Bir-biriga bog‘liq boTgan talablaming ushbu majmui, 
pedagogning umumlashtirilgan modelini tashkil etadi.
Umumlashgan modelga muvofiq asosiy (fundamental) talablar 
quyidagilardan iborat:
- ta ’lim berish mahorati;
- tarbiyalay olish mahorati;
o ‘quv-tarbiya jarayonida inson omilini ta ’minlovchi 
shaxsiyat fazilatlari;
- ta ’lim oluvchilaming bilimlarini xolisona baholay olish va 
nazorat qila olish mahorati.
K o‘p yillik ta ’limdagi tajribalarga asosan b a ’zi mavzularni 
amaliy jihatdan tadbiq qilib b o ‘lmaydi.
T a’iim berish mahorati pedagogga q o ‘yiladigan talablar va 
o ‘quv-tarbiya jarayonini amalga oshirish sharoitlar bilan bog'liq 
b o ‘!gan: quyidagi bosh (dominant) omillar bilan aniqlanadi:
- qo‘llab-quw atlash va o ‘quv jarayoni muhiti;
7

---

- pedagogning psixologik-pedagogik tayyorgarligi;
- fanni chuqur bilishi, kasbiy omilkorlik va eruditsiya;
- yangi pedagogik va kompyuter texnologiyalami bilish;
- kasbiy axborot manbaalari sifatida chet tillarini bilish;
- yangi uslubiy va. bilim manbasi sifatida ilmiy-uslubiy va 
ilmiy-tadqiqot ishlari olib borish;
- uzluksiz ta ’lim tizimining m e’yoriy hujjatlarini bilish;
- o ‘quv-tarbiya jarayonini amalga oshirishning moddiy texnika 
bazasi
bilan bog‘liq b o ‘lgan axborot bazasi va resurslari.
Tarbiyalay olish mahorati pedagogning yuksak madaniyat va 
m a’naviyat saviyasiga, shaxsiy axloqiy, vatanparvarlik va burch 
(hislar)iga asoslanadi. T a’lim oluvchilarda dunyo yaxlitligi yuksak 
madaniyat, m a ’naviy tafakkum i shakllantirish uchun pedagogning 
o ‘zi gumanitar va gumanistik ruhda tarbiyalangan hamda o ‘quv- 
tarbiya ishini tashkil etish m ahoratiga ega boTishi shart.
Bizga maTumki, ta’limni rivojlantirishda o ‘quv yili davomida 
oddiy 
yoki 
sodda 
m a’ruzalardan 
foydalanib 
emas, 
balki 
interfaollikka 
asoslangan 
amaliy 
jihatdan 
yondashilgan 
m a’ruzalardan foydalansak maqsadga muvofiq b o ‘lgan bolar edi.
Ushbu 
tushunchalardan 
kelib 
chiqqan 
holda 
SOLO 
taksonomiyasi bilan tanishamiz: