Axborot texnologiyalari universiteti

Muxofazalovchi qatlam. 

Kvars shishaning teoretik mustaxkamlik chegarasi 

6000 N/mm2 qiymatidan ham juda yuqori, ingichka tolalarning mustaxkamlik chegarasi 

esa undan xam yuqori, ammo amaliyotda optik tolaning mustaxkamligi turli darajalarga 

va ichki kuchlanganlikga bog‘liq, shuning uchun optik tola ishlab chiqarish jarayonida 

chidamlik bo‘yicha nazoratdan o‘tadi, ammo chidamlilik bo‘yicha nazorat tekshiruvidan 

o‘tgan standart optik tolani uzilish bo‘yicha mustaxkamligi 10N qiymatidan oshmaydi. 

Optik tolalarni tashqi ta’sirlardan muxofazalash uchun qobiq ustiga birlamchi va 

ikkilamchi muxofazalovchi qatlam bilan qoplanadi. 

Birlamchi qatlam tola ichida mikroyorilishlar paydo bo‘lishidan va 

mikroyorilishlarni rivojlanib ketishidan muxofazalaydi. Odatda tolaning birlamchi 

qoplami akrilat bilan qoplanadi va tolalarni bir-biridan ajratish uchun uning usti 

bo‘yaladi. Optik tolaning birlamchi muxofazalovchi qatlam diametri 245±10 mkm. Tola 

qobig‘ini namlikdan va vodoroddan muxofazalash uchun yupqa metallashtirilgan yoki 

uglerod qatlamini qo‘llash hisobiga maxsus muxofazalovchi qatlam hosil qilinadi. 

Bunday germetik va mustaxkamlovchi qatlam optik tolalarni tezda eskirish xolatini 

oldini oladi va ular ancha chuqur bo‘lgan suv osti optik kabellari uchun qo‘llanadi. 

Optik tolaning birlamchi qoplami ustiga juda xam mustaxkamligi yuqori bo‘lgan 

polietilen,neylon kabi elastik polimer bilan qoplanadi, chunki elastik polimer optik 

tolalarni turli xil egilishlardan, siqilishlardan va cho‘zilib uzilish kuchlanganliklardan 

muxofazalaydi. Ikkilamchi muxofazalovchi qatlamning tashqi diametri 0,8…1,0 mm . 

---

Optik tolalar va optik kabellar ustida olib borilayotgan tadqiqotlar shuni 

ko‘rsatadiki, tola o‘zagi ko‘ndalang kesim yuzasining deformasiyasi optik tolaning 

so‘nish koeffisiyentini bitta yoki undan ortiq tartibda oshishga olib keladi, shuning 

uchun optik tolalarni radial ravishda siqilishi hisobiga so‘nish koeffisiyentini oshish 

extimolligi juda xam yuqori bo‘lmasligi uchun tolaning birlamchi va ikkilamchi 

qatlamlari orasiga diametri 0,4 mm atrofida bo‘lgan bufer qatlami joylashtiriladi va bu 

bilan tolaning optik so‘nish stabilligi oshiriladi. 

Yuqorida qayd etib o‘tilganidek birlamchi muxofazalovchi qatlam optik kabel 

ichida zich ravishda joylashtirilgan optik tolalar orasida nurlanish modalari hisobiga 

hosil bo‘luvchi o‘zaro halaqitlardan saqlaydi. Buning uchun ishchi to‘lqin uzunligida 

taxminan 1dB/km miqdorda katta yutilish xususiyatiga ega bo‘lgan akrilat yoki silikon 

mumi yaxshi xususiyatga ega, chunki u optik tola o‘zagidan oqib chiqib tarqalib 

ketuvchi modalarni oldini olish maqsadida akrilat yoki silikon mum materialining sinish 

ko‘rsatgich qiymati optik tola qobiq sinish ko‘rsatgich qiymatidan katta bo‘lishi kerak.