Axborot texnologiyalari, tarmoqlar va telekommunikatsiyalar

Kalit so‘zlar: 
Akkreditatsiya, OO‘MTV, XTV, Eksternat, Ta’limni boshqarish 
organlari. 
Uzluksiz ta’lim tizimi va kadrlar tayyorlashning davlat va nodavlat ta’lim 
muassasalarini tarkibiy jihatdan o‘zgartirish va ularni izchil rivojlantirish davlat 
yo‘li bilan boshqarib boriladi. Barcha darajadagi ta’lim boshqaruv organlarining 
vakolat doiralari “ Ta’lim to‘g‘risida”gi qonunga muvofiq belgilaniladi. 
Ta’limning normativ –huquq bazasi rivojlantiriladi. Moliya- xo‘jalik faoliyatini 
olib borish hamda ta’lim jarayonini tashkil etishda o‘quv yurtlarining huquqlari 
kengayadi va mustaqilligi ta’minlanadi. Ta’lim muassasalari O‘zbekiston 
Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilangan tartibda attestatsiyadan 
o‘tkaziladi hamda akkreditatsiyalanadi. 
Akkreditatsiya yakunlariga ko‘ra ta’lim sohasida faoliyat ko‘rsatish huquqi 
beriladi. [1] 
Ta’lim boshqaruvi tizimi - to‘g‘ri yo‘naltiruvchi faoliyat bo‘lib, yakka 
boshqaruvchilik va shaxsiy javobgarlikka asoslanadi. Ta’limni boshqarish 
ijtimoiy-iqtisodiy va tashkiliy-pedagogik jarayon bo‘lib, butun o‘quv-tarbiyaviy 
ishlarning samaradorligini oshirish, yuqori natijalarga erishish uchun turli metod 
va vositalardan foydalanib ish ko‘radi. 
To‘la ishonch bilan shuni ta’kidlash kerak, ob’ektiv haqiqat qonunlarini 
bilmasdan turib, boshqaruvga tizimli holda yondoshib bo‘lmaydi, eng 
muhimlaridan biri maktab boshqaruvining yaxlitlik (butunlik) qonuniyatidir. 
Ijtimoiy-iqtisodiy tizim birligi - mazkur qonuniyatning eng zarur xususiyatidir.[2] 
O‘zbekiston Respublikasining ta’lim tizimi quyidagilardan iborat (1-rasm): 
davlat ta’lim standartlariga muvofiq ta’lim dasturlarini amalga oshiruvchi davlat va 
nodavlat ta’lim muassasalari, ta’lim tizimi ishlashi va rivojlanishi uchun kerakli 
tadqiqot ishlarini olib boruvchi ilmiy-pedagogik tashkilotlar, ta’lim sohasidagi 
davlat boshqaruv organlari shuningdek ular boshqaruvi ostidagi korxona, muassasa 
va tashkilotlar O‘zbekiston Respublikasi ta’lim tizimi yagona va yaxlitdir. [3] 

---

International scientific conference "INFORMATION TECHNOLOGIES, NETWORKS AND 
TELECOMMUNICATIONS" ITN&T-2022 Urgench, 2022y April 29-30 
441 
1-rasm 
Ta’lim tizimining umumiy boshqaruvini Vazirlar Mahkamasi amalga 
oshiradi[4]. 
O‘zbekistonda ta’lim tizimlari faoliyati bevosita boshqaruvini ikki vazirlik - 
Xalq Ta’limi Vazirligi (XTV) [5] va Oliy va O‘rta Maxsus Ta’lim 
Vazirligi (OO‘MTV)[6] - amalga oshiradi. 
XTV maktabgacha, maktabdan tashqari muassasalar va umumiy ta’lim 
maktablari faoliyati uchun mas’uldir. XTV boshqaruvida o‘qituvchilar malakasini 
oshirish 5 OTM va 16 instituti mavjud. Vazirlik joylardagi tegishli ta’lim 
muassasalari faoliyatini metodologik boshqaruvchi viloyat, tuman va shahar xalq 
ta’limi bo‘limlariga ega. 
OO‘MTV Respublikada oliy va o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limiga rahbarlik 
qiluvchi 
davlat 
boshqaruv 
organi 
hisoblanadi. 
Vazirlik o‘z faoliyatida O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasiga hisobot 
beradi. Vazirlik tizimiga O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi, Oliy va o‘rta 
maxsus ta’lim, kasb-hunar ta’limini rivojlantirish markazi, idoraviy mansub oliy 
o‘quv yurtlari kiradi. [3] 
“Oliy ta’lim” atamasi zaminida iqtisod, fan, texnika va madaniyat sohasida 
faoliyat olib boruvchi, ish mobaynida ilm-fan, madaniyat, texnika yangiliklarini 
qo‘llagan va o‘z ustida ishlagan holda nazariy va amaliy muammolarni bartaraf 
etuvchi yuqori malakali mutaxassislarni tayyorlash tushuniladi. 
Oliy ta’limning asosiy maqsadi zamon talablariga javob bera oladigan 
malakali, raqobatbardosh, yuksak bilimli, oliy ta’lim mutaxassisi talablariga o‘zi 
tanlagan yo‘nalishi yuzasidan talabga javob bera oladigan respublikaning ilm-fan, 
madaniyat, iqtisod, ijtimoiy sohalarini rivojlantirishda o‘z hissasini qo‘shadigan, 
mustaqil fikrlaydigan, yuksak ma’naviyatga bo‘lgan yuqori salohiyatli 
mutaxassislarni tayyorlashdir. Oliy ta’lim odatda 18-19 yoshdan boshlanadi va 
kamida 4 yil davom etadi. Ikki bosqichga bo‘linadi.Ular oliy ta’lim muassasalari 
mustaqilligini kuchaytirish, jamoat boshqaruvini joriy etish. O‘qishda mustaqil 
bilim olishni individuallashtirish hamda masofadan ta’lim tizimi texnologiyasi va 
vositalarini ishlab chiqarish hamda o‘zlashtirish, ta’limning insonparvarlik 
yo‘nalishini ta’minlashni nazarda tutadi. 
Oliy ta’lim olish uchun nodavlat muassasalarini tuzishga qonunchilik ruxsat 
beradi. Ushbu muassasaga davlat akkretaditatsiyani attestatsiya dan tegishli 
tartibda o‘tgandan so‘ng bersa u o‘qitish huquqiga ega bo‘ladi. 

---

International scientific conference "INFORMATION TECHNOLOGIES, NETWORKS AND 
TELECOMMUNICATIONS" ITN&T-2022 Urgench, 2022y April 29-30 
442 
Oliy ta’lim muassasalarining attestatsiya u davlatga tegishli yoki 
xususiyligidan qat’iy nazar, kadrlar tayyorlash sifatini nazorat qilish boshqarmasi 
tomonidan O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar mahkamasi tasdiqlagan. Davlat test 
markazi tomonidan qabul qilingan pedagogik kadrlar va ta’lim muassasalarining 
attestatsiyadan o‘tkazish Nizomi asosida oliy ta’lim muassasalarining professor- 
o‘qituvchilar jamoasi attestatsiyasidan o‘tkaziladi. Attestatsiya natijalariga ko‘ra 
istalgan oliy o‘quv muassasasi davlat akkreditasisidan mahrum etilishi mumkin. 
Eksternat — oliy ta’lim dasturiga muvofiq oliy ta’lim muassasasining 
o‘qitiluvchi tartibini keyingi(joriy va kuniy) attestatsiyagacha tanlangan yo‘nalish 
(mutaxassislik) bo‘yicha mustaqil o‘rganish. [7] 
Masofaviy ta’lim — asosiy faoliyatdan uzilmagan holda ta’lim 
muassasasidan uzoqda o‘quv dasturidagi mavjud bilimlarni o‘zlashtirish. 
U zamonaviy axborot texnologiyalari va telekommunikatsiyaning texnik 
vositalaridan foydalanish orqali amalga oshiriladi. 
Masofaviy o‘qitish — sirtqi ta’limning o‘z rivojlanish yo‘lidagi yangi 
kommunikatsion va informatsion texnologiyalarga tayangan, hamma formalari 
qonunlashtirilgan o‘qitishni amalga oshirishdir. Shuning uchun Masofaviy o‘qitish 
formasi XXI asr ta’limi deb xisoblanmoqda.[8] 
Kunduzgi 
o‘qitish bo‘yicha mutaxassislarni tayyorlashning yo‘nalishlari 
ro‘yxati O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilanadi. 
Oliy ta’lim muassasasi faoliyatining asosiy masalalarini ko‘rib chiqish 
uchun ilmiy kegash tashkil qilinadi. 
Oliy ta’lim muassasasida ijtimoiy boshqaruv organi bo‘lgan vasiylar 
kengashi tashkil qilinadi. Uning tarkibiga ta’sischilar, mahalliy hokimiyat 
organlari, vazirlik va idora sohalari, muassasa va tashkilotlar, boshqa ta’lim 
muassasalari, ijtimoiy tashklotlar, fondlar va homiylarning vakillari kiradi.