Axborot-kutubxona xizmati tizimi Reja: Axborot-kutubxona xizmati tizimining mazmuni va shakllari

3.Talablarni jo‘natish tartibi.
Agar kitobxon a'zo bo‘lgan kutubxona fondida kerakli nashr bo‘lmasa, kutubxona o‘ziga yaqin kutubxonaga talab bilan murojaat qiladi. Masalan, axborot- resurs markazi, axborot- kutubxona markaziga yoki tarmoq kutubxonasiga murojaat qiladi. Agar bu yerda ham zarur nashr bo‘lmasa, talab respublika miqyosidagi markaziy kutubxonalarga jo‘natiladi. Bunda shuni xisobga olish kerakki, nashr bevosita qaysi markaziy kutubxonalar sohasiga tegishli ekanligi yoki mavjud bo‘lsa yig‘ma kataloglar yordamida aniqlab olinadi. Talablar tumanda va viloyatda yo‘q degan tegishli belgilar bilan ta'minlangandan so‘ng, respublika ahamiyatidagi markaziy kutubxonalarga jo‘natiladi.
Xalqaro abonement.
Xalqaro kutubxonalararo abonoment ilmiy xodimlar va mutaxassislarning chet el adabiyotlariga bo‘lgan talablarini qondirishga xizmat qiladi. So‘ralgan adabiyotlar O‘zbekiston Respublikasi kutubxonalarida mavjud bo‘lmagan taqdirda ushbu adabiyotlar chet el kutubxonalari fondlaridan vaqtincha olib foydalanish amalga oshiriladi.
Respublikamizda chet el kutubxonalari bilan bevosita O‘zbekiston Milliy kutubxonasi xalqaro abonement orqali aloqa qiladi. Boshqa kutubxonalar ushbu kutubxona orqali o‘z abonentlariga xizmat ko‘rsatadi. O‘zbekiston milliy kutubxonasi xalqaro abonoment orqali kitobxonlar talabini bajaradi, chet el nashrlarini oladi, chet el kutubxonalarining bizning adabiyotga bo‘lgan talabini bajaradi, o‘zga mamlakat kutubxonalari bilan yozishmalar olib boradi, chet el kutubxonalari bilan shartnomalar tuzadi.
Bunday tizimda xizmat ko‘rsatish kitobxonlarga qulaylik yaratadi, ular yashash joyidan qat'iy nazar chet el adabiyotlaridan foydalana oladilar.
Xalqaro kutubxonalararo abonomentning yana bir axamiyati shundaki, chet ellik kitobxonlarning vatanimiz adabiyotlariga bo‘lgan talablari ham qondiriladi.
Xalqaro kutubxonalararo abonoment orqali kitoblar, seriyali nashrlar, notalar, texnika adabiyotlarining maxsus turlari beriladi. Talablarni jo‘natishda dunyoning yirik kutubxonalari fondi haqidagi bosma, yig‘ma kataloglardan, milliy va tarmoq bibliografik ko‘rsatkichlardan foydalaniladi. Qo‘llaniladigan talab qog‘ozlari hamma kutubxonalari uchun yagona bo‘ladi.
Kutubxonalar talabni teletayp orqali yoki talab-qog‘ozlari orqali oladi. Talab qog‘ozlari lotin yozuvida yoki asar tilini asl nusxasida to‘ldiriladi. Xalqaro abonement orqali kitoblar, notalar, vaqtli matbuot nashrlarining ayrim turlari jo‘natiladi. Qo‘lyozmalar, dissertatsiyalar, tasviriy san'at asarlari, xaritalar, katta xajmdagi xujjatlar, noyob va qimmatbaxo nashrlar jo‘natilmaydi.
O‘zbekiston Respublikalarining xalqaro abonomentdan foydalanishining qoidalari tayyorlanmoqda. Xalqaro abonomentni rivojlantirish chet el kitobxonlarini O‘zbekistonda bosmadan chiqqan matbuot asarlari bilan tanishtirsa, o‘z navbatida chet el mamlakatlarining fan- texnika va madaniyat yangiliklaridan xabardor bo‘lishda o‘ziga xos axamiyat kasb etadi. Іalqaro kutubxonalararo abonement xizmatini tashkil etishda zamonaviy texnika vositalaridan keng foydalanilmoqda.
Xalqaro abonementdan unumli foydalanishga kutubxonalarda valyuta mablag‘ini kamligi yoki deyarlik yo‘qligi to‘sqinlik qilmoqda. Shuning uchun ham O‘zbekiston kutubxonalarini chet el kutubxonalari bilan xalqaro abonement faoliyatini yangi, o‘zaro xamkorlik qilish yo‘llarini izlab topish masalalari yuzaga kelmoqda.