Автомобилларда юк ва пассажирлар таши асослари


М арказлаштирилган ташишлар



Download 6,35 Mb.
Pdf ko'rish
bet99/143
Sana10.04.2022
Hajmi6,35 Mb.
#540947
1   ...   95   96   97   98   99   100   101   102   ...   143
Bog'liq
Автомабилларда юк ва пассажирлар ташиш асослари

10.3. М арказлаштирилган ташишлар
Т ранспорт ж араёнида уч том он қатнаш ади: ю к жўнатув- 
чи (етказиб берувчи), тр ан сп о р т таш ки лоти ва ю к қабул 
этувчи. Улар ҳар б и р и н и н г тран сп орт ж араёнидаги вазиф а- 
сига кура таш и ш лар м арказлаш тири лган ва м арказл аш ти -
162


рилм аган хилларга бўлинади. М арказлаш тирилган таш и ш ­
л ар д ей и л ган д а, ш ундай таш и ш ж ар асн и н и таш ки л этиш
туш ун и лад и ки , унда тр ан сп о р т таш к и ло ти ёки ю к ж ўн а- 
тувчи ю кларни барча истеъм олчи талабига б и н оан етказиб 
беради. М арказлаш тирилм аган таш и ш лар н н н г м арказлаш ­
ти рилган таш иш лардан ф арқи ш ун д аки , ҳар бир ю к қабул 
этувчи ўзига зарур бўлган ю кн и таш и ш н и ҳам да таш иш
билан б о ғл и қ б ў л ган орти б -туш и ри ш ва эк сп ед и и и о н и ш - 
л ар н и ўзи баж аради. Б ун и н г учун ю к қабул этувчи ав то ­
тран сп орт таш килотига талабном а билан мурож аат қилади, 
ортиш пунктига ю к ортувчи и ш ч и лар, эксп ед и тор ва ав то ­
тр ан сп орт таш ки лотига тегиш ли автом об и ль би лан келиб, 
ю кни қабул қилади, йўлда қараб боради 
( я т ў н и , 
эксп ед и ц и - 
он иш ни бажаради) ва ўз ом борига туш ириб олади. Т аш и ш ­
ни бундай таш ки л этиш да юк ж ўнатиладиган пунктда жуда 
кўп автом оби ллар, ю кловчи лар, эк сп ед и то р л ар й игилиб 
қоли б, ю кни қабул этиш да у зо қ д ан -у зо қ кути ш навбати 
ҳосил бўлади. О ртиш о п ер ац и яси , одатда, қўл кучи билан 
баж арилади, чунки етказиб берувчи (ю к жўнатувчи) ортиш
о п ер ац и яси н и м ехан и зац и ялаш га қ и зи қм ай д и ва унга ж а- 
воб бермайди. А втотранспорт саройи берилган талабномага 
биноан зарур микдордаги транспорт воситасини ажратиб бе­
ради, леки н таш и ш н и таш кил этиш ва тран сп орт ж араён и - 
н и н г баж ари ли ш и га ж авоб б ерм айд и . Т аш и ш н и таш ки л 
этиш ни н г бундай тизим и ю к қабул этувчиларнинг ўз тр ан с­
порт воситалари бўлиш ига олиб келиб, тран сп орт саройла- 
ри ни н г майдалаш иш ига олиб келади, юк оқим лари ҳам май- 
д^ыашади. Бу эса ю кларни рационал (оқи лон а) маршрутлар 
таш кил этиб таш иш га йўл қўйм айди, махсус ва махсуслаш - 
ти ри л ган тр ан сп орт воситаларидан ф о й д а л ан и ш и м кон и
ниҳоятда камайиб кетади. Буларнинг барчаси транспорт иш ­
латиш хараж атларининг орти ш и ҳисобига ю к таш и ш хара- 
ж атларини кўпайтириб юборади.
Ю қорида келтирилган к а м ч и л и к л ар н и н г кўп чили гин и
ю к таш и ш н и м арказл аш ти ри лган усулида бартараф эти б , 
тр ан сп о р т во си тал ар и н и н г иш ун ум и н и о ш и р и ш , таш иш
таннархи ва мижозлар харажатларини кам айтириш мумкин. 
Ю к таш и ш н и н г м арказл аш ти ри лган усули ю к эгаларига 
хизм ат кўрсатиш м аданиятини кўтариш ва транспорт иш ла- 
р и ни таш кил эти ш н и яхш илайди.
163


Ю к таш и ш н и н г м арказлаш тири лган усулини қўллаш да 
тр ан сп орт ж араён л ари да қатнаш увчи то м о н л ар н и н г ўзаро 
алоқалари қуйидагича бўлади:
— юк ж ўнатувчи ёки у н и н г ю кини еткази б берувчи 
таш ки лот транспорт таш килотига талабном а беради;
— ю кларни автотранспорт саройи, ак сари ят ҳолларда, 
ум ум ф ойдаланиш автотран сп орт саройи таш иб беради;
— ю кни туш и ри б ва қабул қи либ олиш ю к қабул этув­
чилар зи м м аси да бўлади;
— ю клар а в то тр ан сп о р т сар о й и то м о н и д а н кузатиб 
борилади . бунда э к сп ед и то р ли к вази ф аси н и ам алда ҳай- 
довчи баж аради. Қ им м атбаҳо тош ва м еталлар, то п ш и - 
риш да қайта саналувчи ёки тортиб топш ирилувчи ва ш унга 
ўхшаш ю кларни таш и ш бундан мустасно;
— таш иш учун ҳ ақ ва ҳи со б -к и то б н и юк ж ўнатувчи, 
яъни транспортга талабном а берган таш ки лот тўлайди. Ю к 
ж ўнатувчилар хараж атлари н и ю к эгалари қоплаб, ж ўн а- 
тувчилар билан ҳи соб -ки тоб қилади.
Ш ундай қи либ , м арказл аш ти ри л ган юк таш иш усули­
да, юк қабул қи либ олувчи лар тр ан сп о р т ж араёнидаги та ­
ш и ш да қатн аш м ай д и ва улар ю кларн и ўз вақти да туш и ­
ри б оли ш гаги н а ж авоб беради. А малда бундай т аш и ш л а р ­
ни юк ж ўнатувчи, тр ан сп о р т таш ки лоти ҳамда ю к қабул 
қилиб олувчилар б и ргали кд а, кели ш и лган ягон а иш ч и з­
маси (граф иги ) асоси да баж аради.
М арказлаш ти ри лган ю к таш иш ти зим и қуйидаги аф - 
залл и кларга эга:
— ю кни ж ўнатувчилардан уларни қабул қилувчиларга 
бир маромда еткази б бериш ҳам да уларни еткази б бериш
вақтларин и теж аш ш ароитлари яратилади;
— тр ан сп о р т в о си тал ар и н и н г олди н д ан кели ш и лган
чизм а асоси да иш лаш и улар н и н г ортиш оп ер ац и яси д а ку- 
ти б ту р и ш и н и йўқотиш ёки кам айтириш билан бирга, б ун ­
дай о п ер ац и ял ар н и м е зан и зац и ял аш и м кон и бўлади; ю к ­
л овчи л ар ва эксп ед и торларга талаб бўлм айди;
— м ахсуслаш тирилган тр ан сп о р т воситаларидан ф о й - 
д ал ан и ш н и к ен г йўлга қўйиш ва ю к эга л ар и н и н г таш иш
хараж атлари н и ан ч аги н а қ и сқ арти ри ш м ум кин;
— таш и ш ҳаж м ига зарур бўлган тр ан сп о р т воси тала­
ри ни кам ай ти риш ҳисобига материашлар ва иш чи куч и го 
бўлган ташаб ҳам кам аяди;
164


— юк таш иш таннархи арзонлаш ади;
— транспорт воситаларининг иш унуми ва улардан ф о й ­
даланиш самарадорлиги ош ади;
— тезкор реж алаш тириш да и қти со д и й -м атем ати к усул- 
лар ва Э Ҳ М дан ф ой далан и ш и м кон и яратилади.
Буларнинг барчаси биргаликда м айда А Т С лари н и туга- 
тиш ҳисобига йири кл аш тирил ган автомобиль саройлари улу- 
ш и н и н г кўпайиш ига ёрдам беради. М арказлаш тирилган юк 
таш иш ти зим ига утиш ю к эгалари и ш и ни ҳам таком иллаш - 
ти риш га олиб келади. Бундай ти зи м н и қўллаш юк обороти, 
ун и н г таркиби , юк таш иш хусусияти, м иж озлар ом борига 
кириш йўл ш арт-ш ароитлари, м еханизациялаш воситалари, 
транспорт воситалари тури ни оқилона танлаш , қатнов масо- 
фаларидан ф ойдаланиш к о эф ф и ц и ен та ни ош и ри ш , тезкор 
режалаштириш усулини аниқлаш ва бошкдларга бўлган эъти- 
борни кучай ти риш ни талаб этади. Ш уни н гдек, ю к эгалари 
и ш и н и н гян ги ти зим ини (масалан, тем ир йўл ю к бекатлари- 
дан кон тейнерли ю кларни кечасию кундузи уч см ен ада т а ­
ш и ш н и ) иш лаб чиқиш , ян ги ча талабн ом а бериш тартиби, 
ҳужжатларни расмийлаш тириш ва бош қаларни ж орий этиш ­
га эътибор ни кучайтириш зарур.

Download 6,35 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   95   96   97   98   99   100   101   102   ...   143




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish