Автомобилларда юк ва пассажирлар таши асослари

13. 7. Енгил автомобилларда пассажирларни ташиш
Т аксиларда пассаж ирларни т аш иш
Енгил автом обилларда пассаж ирларни таш иш автобус­
лар билан таш иш дагига иисбатан ф о й дал а н и л аётга н тр ан с­
порт воситалари ва таш иш и ш лари н и таш ки л этиш та- 
м ой и лларига кўра тубдан ф а р қ қ и л а д и . Енгил ав то м о б и л ­
ларда п ассаж и рларн и таш иш асосан қуйидаги хилларга 
бўлинади: махсус так си автом обилларда пассаж и рларн и
гаш иш ; хи зм ат ю засидаи п ассаж и рл арн и енгил ав то м о ­
билларда таш иш (бунга аҳоли бую ртм асига б и н оан м аро- 
сим ларга хизм ат этувчи енгил автом оби ллар иш и ҳам ки - 
ради). Бундан таш қ ар и , аҳ о л и н и н г хусусий мулки бўлган 
енгил автом обилларда таш и ш ла р ҳам бор.
Енгил такси автом оби лларда таш иш ш аҳардаги п асс а­
ж ирлар учун э н г қулай таш иш турларига киради. А ммо, 
такси енгил автом оби лларда пассаж и рларн и таш иш ш а- 
ҳар м арш рут тран сп орти ўрн ин и босолм ай ди, балки унга 
қўш им ча тр ан сп о р т тури бўлиб, ак сар и я т ҳолларда вақти 
зи қ б ў л га н п ассаж и рларн и таш иш да, п ассаж и рн и н г тала- 
б и га б и н о ан “э ш и к д а н -э ш и к г а ч а ” бўлган таш иш ларда, 
ю кли п ассаж и рлар қатн ови да, ш аҳар пассаж ир тр ан сп о р - 
ти н и н г б ош қа тури бўлм аган ҳудудлардаги таш иш ларда 
ёки ш аҳар пассаж и р тран сп орти иш лам айдиган тунги со- 
атлардаги таш и ш л а р д а и ш л овчи п ассаж и р тр ан сп о р ти
ҳ и со б л ан ад и . А й р и м ҳолл ард а ен ги л ав то м о б и лл ар д ан
ш аҳар атроф и , қ и ш л о қ ж ойлардаги ва ш аҳарлараро пас- 
саж и рлар таш и ш да ҳам ф ой далан илад и .
Енгил такси автом обилларни иш латиш да улардан ж а- 
Д
1
Ш ф ойдаланиш характерлидир. Сутка давом ида бундай 
автомобиллар 13-14 соат иш да бўлиб, ўртача босиб ўтиш 
м асоф аси 200-250 км ни таш кил этади. А ксарият ҳолларда 
енгил такси автом обиллардан ф ойдаланувчи пассаж ирлар 
юк билан қатновчи пассажирлардир. Ш унингучун ҳам такси 
сифатида фойдаланиладиган автомобилларга техник жиҳат- 
дан юқори дараж ада иш он чли , д и н ам и к хусусияти ю қори, 
пассаж ирларнинг ўтириш и ва уларнинг ю кларини ж ойлаш - 
тириш қулай бўлиш и талаблари қўйилади.
С татистик маълумотларга кўра енгил автомобилларда 
пассаж ирлар таш иш ҳажми автом обиль транспортида п ас­
228

---

сажи рл ар таш иш у мумий ҳаж м и ни н г анча к и ч и к қисм ига 
тўғри келади. Бу улуш аҳолиси 10-250 м и н г киш и бўлган 
ш аҳарларда 9 ф о и з, 251-500 м и н г ки ш и л и к шаҳарларда 8 
ф о и з, 501-1000 м и н г аҳолили ш аҳарларда 7 ф о и з ва аҳоли- 
си 1 млн. дан о р ти қ ш аҳарларда 6 ф о и з атрофидадир.
Умумий пассаж ирлар таш иш ҳажмида нисбатан кичик 
ўринда бўлишига қарамай, шаҳар ва бош қа аҳоли пунктлари 
ҳастида таксидан ф ой далан иш ни н г ўз ўрни бор.
Барча енгил такси автом оби лларида кира ҳақини ўлчаб 
борувчи асб о б -таксо м етр ҳамда ч и рок ^и сигнал тузи лм а- 
лар и бўли ш и л о зи м . Бунда кўк ч и р о қ л и си гн ал так си
бўш л и л и ги н и , қизил ч и рок ди сигн ал у н и н г ак си , яъ ни
б ан дли ги н и кўрсатади.
Т ак сом етр асбоби Д авлат стандарти талабига б и н оан
автом об и ль спи дом етри каби п лом балан и ш и шарт.
Енгил такси автомобилларида бирваракайига кўпи билан 
4 та пассажир, улар билан бирга иккитагача ёш бола ўтка- 
зиш ликка рухсат берилади. Такси автомобили салонида пас­
сажирларнинг қўл юклари, телевизор, ихчам музлатгичлар ва 
бош қа ю м ш оқ қилиб ўрналган буюмлар таш илиш и мумкин. 
Огир юклар (60 кг гача) автомобиль ю кхонасида ташилади.
Енгил так си автом оби лларида ҳам автобуслардаги каби 
п ортловчи, заҳарловчи, о со н ён и б кетувчи, ўткир қи рра- 
ли бую млар, гиёҳванд моддашар таш и ш қатъи ян ман э т и ­
лади. Катта ўлчамли ю клар ва ҳай вонлар таш иш ҳам м ум ­
ки н эм ас. Ф ақ атги н а итларн и тум ш уқбоғда ва қаф асдаги 
қуш ларни таш и ш га рухсат этилади.