Автомобилларда юк ва пассажирлар таши асослари

Ш аҳарлараро пассаж ирлар таш иш да автобуслар ҳара-
катини ташкил этиш . 
М арш рут м а со ф ас и н и н г у зо қ -я қ и н - 
лиги ва б и р йўлда ш аҳарлараро ва ш аҳар атр о ф и алоқал а- 
р и н и б и ргали кд а таш ки л эти ш га кўра ҳаракатлар маҳал- 
л и й , тран зи т, м арш рут бўлагида ва м арш рутн и н г б о ш и - 
дан охиригача кўри н и ш ларда таш ки л эти л и ш и м ум кин. 
Ҳ аракат тезлиги б и р хил ва ҳар хил, йўлдаги барча о р ал и қ
пунктлари да тўхтовчи ёки ф а қ а т п ассаж и р л ар обороти 
катта бўлган пунктларда тўхтовчи ҳам да қ и ш л о қ хўж али- 
ги иш чилари (иж арачи лар)ни таш и ш га мўлж алланган мах­
сус рей слар ҳам бўлиш и м ум кин . Э к сп л уатац и он ш арои т- 
га қараб автобус алоқал ари ҳаракати н и ком б и н ац и ялаш
м ум кин. Бунда тр ан сп о р т воси талари дан ф о й д ал ан и ш са- 
м арадорлиги ва п ассаж и рл ар таш и ш га бўлган аҳоли та- 
л аб лари н и м акси м ал қ о н д и р и ш зарурати назарда тути ли- 
ш и м ақсадга м увоф и кд ир.
Автобус м арш рутлари иш реж им и м аҳаллий ш ароит- 
лар , йил ф асли ва и қлим га боғлиқ. Бунда ҳар акат тезлиги 
ва иш у н ум и н и н г ю қ о р и р о қ бўлиш и к у н н и н г сруғ соатла- 
рига т ў ф и кели ш и н и инобатга олиш зарур. Л ек и н ш унга 
қарам ай, тр ан зи т алоқаларн и таш ки л эти ш да, ай н и қ са ёз 
ф асл и д а, и с с и қ и қли м л и ҳудудларда ҳаракатн и кеч а-ку н - 
дуз таш ки л қи лиш м ақсадга м увоф икдир.
М арш рутдаги автобуслар ҳаракати муайяи йўл-икдим
ва бош қа ш ароитларни ҳисобга олиб тузилган граф и к асо- 
сида жадвалга бин оан таш кил этилади. Ҳ аракат графиги 
автобуснинг марш рут ёки унинг бўлагидаги оборотин и , ҳар 
хил тезликлар, о р ал и қ ва сўнгги тўхташ ж ойларида назорат 
олиб бориш ни , ҳужжатларни расм и йлаш тири ш н и , эки п аж - 
нин г дам олиш и ва бош қа техн и к заруратларни ҳисобга 
олиб тузилиш и зарур. Ҳ аракат ж адвалини тузиш да алоқа 
тезлиги, пассаж ирлар о қ и м и н и н г н отекислиги, автобуслар 
синими, ҳаракат интервали ҳамда марш рутда иш ловчи ав­
тобуслар сони ҳисобга олин и ш и лозим .
Ҳ айдовчи л арн и н г иш реж им и м арш рутда и ш ловчи ав ­
тобуслар реж им ига боғли қ, яъ ни ҳаракатн и м арш рут бўла- 
гида ёки тр ан зи т (б ош и д ан охи ри гача) таш к и л этиш га 
боғликдир. Бундай б о ғли қл и к ҳай довчи лар иш реж им ин и
бир ҳайдовчи, и кки ҳайдовчи б и рлаш ти ри л ган ёки см е- 
нали тарзда таш ки л этиш м у м к и н л и ги н и англатади.
227

---