Автомобилларда юк ва пассажирлар таши асослари


 2.7. Огир ва улкан юкларни стационар ва кўчма кранлар



Download 6,35 Mb.
Pdf ko'rish
bet115/143
Sana10.04.2022
Hajmi6,35 Mb.
#540947
1   ...   111   112   113   114   115   116   117   118   ...   143
Bog'liq
Автомабилларда юк ва пассажирлар ташиш асослари

1 2.7. Огир ва улкан юкларни стационар ва кўчма кранлар
ёрдам ида ортиш-туш ириш
Вазни огир юкларга меҳнат хавфсизлиги нуқгаи назари- 
дан вазни 80 кг ва ундан орти қ юклар киради. Автомобиль 
транспортида юк таш иш қоидаларига биноан, вазни огир 
юкларга, яъни механизм ёрдамисиз ортиб бўлмайдиган ю к­
ларга вазни 250 кг дан ортиқ, думалатиб судраладиган ю клар­
га 400 кг дан ортиқ юклар шартли равишда киритилади.
192


Ортиш-тушириш операцияларини бажариш нуқтаи назари- 
дан оғир вазнли юклар бир турда эмас. Автомобиль транспор­
тида ташиладиган барча юклар ичида уйиб ташилувчи юклар- 
дан кейингиси ёки иккинчи ўринда турувчи оғир юклар вазн­
ли ва узун ўлчамли юклардир. Л екин ортиш -туш ириш опера­
цияларини бажариш қийинлиги ва оғирлигига кўра уларни 
механизациялашнинг ахдмияти катгадир.
О гир вазнли ю кларни ортиш -туш ириш учун иш латила- 
диган кўтариш -элтиш м ехан изм ларин и нг асосий турлари 
кранлар ва автокранлардан иборат. К ранлар, ўз навбатида, 
стационар, ярим стационар ва кўчма бўлиш и мумкин.
М уайян ортиш -туш ириш ж ойларига д ои м и й ёки узок, 
вақт иш лаш га мўлжалланиб ўрнатилган юк кўтаргичлар ста­
ц ион ар ва ярим стаци он ар кранлар қаторига киради. А йни 
объект ичида конструкциясига кўра қи й ин чили кси з кўчувчи 
орткичлар кўчма кранлардир. Бундай кранларн и б и р ж о й ­
дан и кки н чи ж ойга кўчириш да уларни д ем он таж -м он таж
қилиш талаб этилм айди. Баъзида уларни трей лер ва арава- 
чалар ёрдам ида кўчирилади.
С тац и он ар ва яри м стац и о н ар кран л ар н и харид қи лиш
ва м онтаж лаш катта хараж атлар б илан б оғли қ. Агар улар­
дан унумли ва узлуксиз ф ой д ал ан и л са, орти ш (туш ириш ) 
иш лари тан н ар х и н и н г арзон л аш и ш и ту ф ай л и , қ и ли н ган
хараж атларни қи сқ а вақт ичида қоп лаш и м ко н и бўлади. 
Бундай кранлар орти ш -туш ири ш и ш и ни м ехан изаци ялаш ­
нин г ю қори унум дорликка эга бўлган воситаларидир. С та­
ционар ва ярим стационар кранларга тў р ттая н ч л и , кўприк- 
си м о н , м и н орали ва портал к ран лар киради.
Т ўрттаян чл и кранлар юк обороти катта тем ир йўл стан- 
ц и ялари да,м етроп оли тен қури ли ш л ари , тем и р -б ето н д е- 
таллари иш лаб ч и қ ар и ш ва уларни тр ан сп о р т в о си тал ар и ­
га орти ш да сан оат к орхон ал ари д а и ш лати лади. М азкур 
к р а н н и н г асосий элем ен тлари : қўзғалувчи тая н ч л ар , та- 
ян ч ларн и бирлаш тирувчи ф ерм а ко н стр у к ц и яси , ю к кўта- 
рувчи илгакли электр тел ьф ер , электр д ви гатель кучи б и ­
лан қўзғалувчи аравачалар, б арча б о ш қ ар и ш пан ели б и ­
лан ж и ҳозлан ган кран и ш ч иси каби н аси .
К ўп ри кси м он к р а н н и н г асо си й элем ен тл ари тўрт та- 
ян ч ли кранлард аги д ек, ф ақ ат унда қўзғалувчан таян ч л ар 
ва ер ю засидаги кран излари ўрн ига б и н о ва и н ш оотлар
13
— 
5

Хўжаев
193


д еворларидаги таян ч нуқта ва излар бўлиб, улар кўп и нча 
сан оат корхон алари цехларида, катта базаларда ва усти 
о ч и қ м айдон ларда ю кларн и суриш ва о р ти ш -туш и ри ш
о п ер ац и ял ар и н и баж ариш да иш латилади.
Тўрт таянч л и ва кўп ри кси м он кран лард а ю кларни уч 
йўналиш , яъ н и ю қори га (пастга), кўн далан г ва бўйлам а 
й ўналиш ларда си лж и тиш мумкин.
М инорали кранлар асосан қурилиш ларда ю кларни вер­
ти кал йўналиш да ҳаракатлан ти ри ш учун хизм ат қи лади, 
ш ун и нгдек о р ти ш -туш и ри ш о п ер ац и ял ар и н и ҳам баж а- 
ради.
П ортал к ран л ар сув ҳавзалари ёқ аси д а ҳам да улкан 
гидротехник қури лиш ларда иш лати либ, уларн и нг иш лаш
там о й и л и м и н о р ал и к р а н н и к и б илан б и р хил. П ортал 
к р ан н и н г юк кўтарувчанлиги анча катга бўлиш и билан 
бирга стр ел аси н и н г узунлиги ҳам н исбатан катгадир.
А втомобиль ш ассиси ёки бош қа ўзию рар ш асси га ўрна- 
тилган кранлар д о н ал и ю кларн и автом оби лларга орти ш - 
туш ириш ҳам да м онтаж лаш и ш лари н и баж ариш да қўлла- 
нилади.
А втою клагич — э н г универсал о р ти ш -туш и ри ш меха- 
н и зм и д и р. А й н и қ са, улар ю к ҳовлилари ва ом бор ичида 
қ и сқа м асоф аларга ю к кўтариб еткази б бериш ҳамда о р ­
ти ш -туш и ри ш и ш лари ни баж ариш да беқиёс сам аралидир. 
А втою клагичлар автом оби ль ш ассисида ёки электр кувва­
ти (аккум улятор батареяси ) билан ҳаракатланади.
А втою клагичнинг асосий иш органи икки параллел вил­
ка кўриниш идаги консоль ушлагич бўлиб, у ю кларни кутар- 
ган ҳолда қи сқа м асоф ага кўчириб беради. Вилкали уш ла­
гич телескоп ик рам ада ги гидромеханизм ёрдам ида ю қори- 
га ва пастга юк би лан ҳаракат этади. Т ел е ск о п и к рам ани 
14-15° орқага қиялатиш орқали ю к билан ҳаракатланувчи 
юклагич турғунлиги анча ошади. Автоюклагичларда бир неча 
хилдаги уш лагичлар тўплами (чўмич, крю к-и лгакли стр е­
ла, грейф ер ёки қисқичли ушлагич ва ҳ. к.) бўлади.
К и ч и к габари тли, аккум уляторли ю клагичлар ом бор 
ичидаги ш табеллар орасидаги тор йўлакларда ҳаракатла- 
ниш и осон . У ларни н г м анёвр қи л и ш и автокран га н и с б а­
тан ан ч а ю қори. Бундай ю клагичлар автоф ургон ва т е ­
мир йўл ю к вагонлари ичига ки ри б о р ти ш -ту ш и р и ш иш -
194


лари ни бемалол баж аради. Э лектр ю клаги ч лар ҳам кўтар- 
гичлар тўплам и би лан таъ м и н л ан ад и .
Ортиш-тушириш ишларини таком и л л аштири ш транспорт 
воситаларининг бекор туриш вақгларини қисқартириш ҳисо- 
бига уларнинг иш унумини ош иради. Пакетлаб ва контей­
нерлаб таш иш ни кенгайтириш ортиш-туш ириш в
<1
омбор иш ­
ларини комплекс механизациялаш им конини беради.

Download 6,35 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   111   112   113   114   115   116   117   118   ...   143




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish