Автомобилларда юк ва пассажирлар таши асослари

Х ўж а е в
209

---

8-ж адвал
П а с с а ж и р л а р о қ и м и н и ўр ган и ш а н к е т а с и н ам у н аси
Ш а ҳ ар н и н г н о м и___________________________________________
С а н а _________________________________________________________
Ҳ аф та к у н и _________________________________________________
Савол
Ж авоб
Ш иф р
1
2
3
С и з иш га ёки ўқ и ш га б ори ш ла 
транспортга қай си бекатдан 
қай си в;
1
қтда чи қаси з?
С абза вот базаси 7 с 
20 мин.
Т р ан сп о р тн и н г тури ва марш рут 
рақам и
А втобус №
35.46.53
У йдан автобус бекати гача етиб 
кели ш га сар ф л аган вақги н ги з
0 с.07 мин.
Қ асрд а С и з бо ш қ а транспортга 1 
марта утасиз? Т р ан сп о р тн и н г 
тури ва м арш рут ном сри
П ахтакор
стадион и
М строполитенга
Н авоий, 
Т о ш к ен т- 
А в и ац и я заводи 
м а р ш р у т
Ю қори д аги с ав о л н и н г ўзи, агар 
2 -м арта бо ш қ а транспортга 
ў тсангиз
Т р ан сп о р тд ан туш иш (чи қи ш ) 
б ек ати н и н г номи
М етр о н и н г Ой бек 
бекати
Агар ум ум ф ойдаланиш
т ран сп орти д ан
ф о й д ал ан м асан ги з, иш га б ори ш
усули нгиз ва уни нг вақтини 
кўрсатинг
Т аги н и чизин г: 
П и ёда бори ш , 
в елоси п ед , ен ги л
автом обиль, 
хизм ат автобуси
И ш дан сўнг қай ти ш вақти н ги з, 
тр ан сп о р т б ек ати н и н г ном и. 
транспортга чи қ и ш вақги н ги з
17с.05 мин. 
М етр о н и н г О й бск 
бекати
М етрон и н г 
Н авоий бекати
Ҳ аф та ичида тр ан сп о р тд а иш 
б и лан б о ғ л и қ бўлм аган 
қатн о вл ар и н ги з сони. 
Т р ан сп о р тн и н г тури
қатновлар с о н и -4 
Т р ан с п о р т тури 
Автобус
П ассаж и р тран сп орти иш и н и
та ком и л л а ш ти р и ш га қа рати л га н 
С и з н и н г так л и ф и н ги з
35.46 ва 53- 
автобуслар 
қатнови 
м у нтазам лигини 
о ш и р и ш
21 0

---

талон ни транспорт воситасидан туш иш да ҳисоб ўтказувчига 
бериб кетади. Й игиб олинган талонлар кўрсаткичларини 
таҳпил этиш ҳар бир тўхтаи] ж ойи, м арш рут оралиги ва м ар- 
ш рутнинг бош идан охиригича пассаж ирлар обороти ҳамда 
маршрутдаги пассаж ирлар алм аш увини аникдаш им конини 
беради. Талон усули билан текш ирувни айрим автобус мар- 
шрути ёки рейслари буйича танлаб ўтказиш мумкин. Бун­
дай усул орқали барча марш рут шохобчаларида ялписига 
текш ирув ўтказиш ҳам мумкин.
П ассаж ирлар о қ и м и н и ҳ и со б -н ату р а (ж адвал) усули 
билан текш и ри ш да м арш рут бўлаклари ичидаги барча қат- 
новлар сони жадвал ш аклида ёзиб борилади. Бундай усул 
билан текш ирувни ялписига, танлаб ёки бир маротаба утка- 
зиш мумкин. Текш ирув натиж алари ҳаққоний бўлиш и учун 
текш ирув ўтказилаётган автобусларнинг барча эш и кл ар и - 
дан чиқиб-туш аётган пассаж ирлар сон и н и ҳаф тани н г б ар ­
ча етти кунида аникдаш лозим.
Кўз билан қараб санаш орқали тек ш и рув ўтказиш да 
маълум салоҳиятли назоратчи (ҳи соб ч и )лар белгиланган 
ҳаракат м арш рути н и н г п ассаж и рл ар кўп ал м аш и н ади ган
ва тўхташ ж ой лари да олди н д ан и ш лаб ч и қ и лган хари та- 
ларн и тўлдирадилар. Бундай хариталарда сутка соатлари 
бўйича ҳар б и р соатда ўтган трам вай вагон лари, автобус 
ва троллейбуслар сон и ва улардаги п ассаж и р л ар н и н г тах­
м и н и й м и кд орлари келти ри лади. Бу усул б илан текш и рув 
ўтказиш н атиж алари ҳам п ассаж и рлар о қ и м и н и н г н оте- 
ки сл и ги , уларн и нг м и кдори ва й ўналиш и ҳақида етарли 
д араж ада м аълум от бери ш и м ум кин.
Пасс[
1
жирлар оқим ини текш ириш бўйича ю қорида кел- 
тирилган барча усулларнинг ҳам бир муҳим камчилиги бу 
текш ириш натижасида олинган кўрсаткичлар ўтган даврдаги 
пассажирлар оқим и ўзгариши характерини беради, чунки 
олинган материалларни ишлаб чиқиш учун узок, вақт талаб 
этилади. Бунданташ қари, мазкур усулларни қўллаш кўп меҳ- 
нат сарф ини талаб этади ва серхаражатдир ҳамда кўп сонли 
қўшимча иш ловчиларни жалб этиш ни талаб этади.
П ассаж ирлар таш и ш н и таш ки л этиш ва реж алаш ти - 
риш да пассаж ирлар оқи м и ўзгари ш и н и н г ҳар кун ли к тез- 
кор (оператив) кўрсаткичларига эга бўлиш м ақсадга муво- 
ф и кд ир. Бундай кўрсаткичлар м арш рутлар бўйича ав то ­
211

---

м атик тарзда ҳисоблаб берилиш и зарур. Ҳозирги даврда та­
ш иш ҳаж ми, сотилган чипталар сон и , автобуслар босиб 
ўтган м асоф а, автобусларнинг йўлдаги орали қтўхтов п ун к­
тларида туриш вақтларини ҳисоблаб борувчи автом атик ти- 
зим лар иш лаб ч иқили б, амалда ж орий этилган. П ассаж ир­
лар о қи м и н и автом атика асосида текш ириб бориш доим ий 
ва узлукси з р ав и ш д а таш и л аётган п ассаж и р л ар ҳаж ми 
ҳақидаги маълумотларни м иним ал м икдордаги меҳнат ва 
материал сарф и билан олиш и м кон и н и беради.
П ассаж ирлар оқ и м и н и н г й ўналиш и ва қувватини ан и қ- 
лаш да, б иринчи навбатда, асосий магистрал м арш рутлар­
даги пассаж ирлар йўналиш и ва улар ҳаракати ж адаллиги- 
ни аникдаш тавсия этилади. Ш ундан сўнг и кки н чи д ара­
жали ва кам ю кланган марш рутларни ўрганиш лозим.
П ассаж ирлар о қ и м и йўлдаги б ош қа тр ан сп о р т турл а­
ри (ай н и қ са й и р и к ш аҳарларда м етрополи тен ) билан ке- 
си ш и ш ж ой лари , м арш рут яқ и н и д аги й и р и к сан оат к о р ­
х о н ал ар и , и д о р алар ж о й л аш у в и ва шу к аб и л ар га кўра 
м арш рут д авом и да ўзгариб боради ва ш аҳар м арказлари
ёк и й и р и к тўхтов ж ойлардаги аҳоли зич яш овчи ж ой л ар- 
д ан узокдаш иб борган сари си й р акл аш и б боради.